Een snackbar waar de friteuse nooit aanstaat, een kapsalon zonder klanten, een bakkerij zonder brood: wie een louche uitziende onderneming ervan verdenkt slechts als dekmantel te dienen om zwart geld wit te wassen, kan weleens gelijk hebben. De ondernemingsrechtbank van Antwerpen (ook bevoegd voor Limburg) heeft maar liefst 28.800 ‘spookondernemingen’ in het vizier. De helft van de zowat 3.000 faillissementsdossiers die de Antwerpse rechtbank behandelt, zijn intussen van spookbedrijven. Ook de Nederlandstalige Brusselse ondernemingsrechtbank spreekt over “meer dan de helft” van de dossiers, terwijl de Leuvense ondernemingsrechtbank “in groeiende mate” dossiers van “lege dozen” behandelt.
Volgens de Nederlandstalige Brusselse ondernemingsrechtbank zijn er dit jaar in ons land al 23.216 spookondernemingen uit de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO) geschrapt. Daarbij dient gezegd dat een spookbedrijf geen juridisch begrip is: de ondernemingsrechtbanken hanteren hun eigen criteria om een vennootschap als spookbedrijf te bestempelen. De Brusselse rechtbank heeft het over bedrijven hun jaarrekening niet (tijdig) hebben neergelegd. De Antwerpse bekijkt daarnaast onder meer of het bedrijf een activiteit uitoefent, een bestuurder heeft en een contract heeft afgesloten met een nutsbedrijf.
Ongeacht de definitie begint het hoge aantal spookbedrijven in ons land onze economie te overwoekeren, waarschuwt voorzitter Tijs Laurens van de Antwerpse ondernemingsrechtbank. “Het aantal spookbedrijven groeit exponentieel en het resultaat is een sneeuwbaleffect. Elk faillissement van zo’n spookbedrijf kost alleen al bijna 1.500 euro aan erelonen voor de curator. Ook zijn er telkens meerdere schuldeisers die zelf in financiële problemen raken”, aldus Laurens. “De Kamer voor Bedrijven in Moeilijkheden (KOIM) kan per jaar slechts 6.800 dossiers behandelen. De vertraging die dossiers daardoor oplopen, creëert nóg meer schulden, doordat een vennootschap slachtoffers kan blijven maken. Als dit zo doorgaat, gaat dit onvermijdelijk wegen op onze welvaart.”
Bedrijvencentra
Spookbedrijven zijn niet noodzakelijk met slechte intenties opgericht. Toch valt de “tsunami aan lege dozen” volgens justitie niet los te zien van de georganiseerde misdaad, die en masse vennootschappen zou oprichten om te gebruiken als witwasmachines. Laurens verwijst daarbij ook naar het feit dat heel wat vennootschappen een postbus huren in een bedrijvencentra, terwijl ze daar geen enkele activiteit hebben. “Soms houden we er grote kuis bij zo’n bedrijvencentrum, maar er komen altijd weer nieuwe spookvennootschappen bij.”
“Elk faillissement van zo’n spookbedrijf kost alleen al bijna 1.500 euro aan erelonen voor de curator. Ook zijn er telkens meerdere schuldeisers die zelf in financiële problemen raken”
Tijs Laurens
Onder meer in Wilrijk, in Antwerpen-Zuid en Wommelgem zijn er bedrijven die elk onderdak aan honderden vennootschappen, waarvan er in de laatste jaren opgeteld 292 van failliet gingen. Eén adres in Zaventem huisvest zelfs ruim 900 bedrijven. Het aanbieden van een zakelijk adres is legaal, al moeten bedrijven die zich vestigen in zo’n bedrijvencentrum daar ook wel minstens één activiteit uitoefenen, meldt de FOD Economie. Ons land telt 212 adressen waar minstens 100 bedrijven zijn gevestigd, waarvan 156 businesscentra zijn die bij de FOD zijn geregistreerd.
“Ik ben er me ervan bewust dat bedrijvencentra worden misbruikt voor fiscale fraude en malafide praktijken, maar ik screen de bedrijven met wie ik een contract aanga zeer grondig. Ik bied zakelijke adressen aan aan onder anderen Belgen in het buitenland, huurders die geen onderneming kunnen zetten op hun eigen woonadres en mensen die hun privé en werk liever gescheiden houden. Waarom zou ik mijn vergunning van de FOD riskeren door met fraudeurs in zee te gaan?”, zegt de oprichter van een bedrijvencentrum waar volgens de KBO ruim 500 bedrijven zijn gevestigd. “In werkelijkheid zijn het er 250”, aldus de ondernemer. “Wat ik doe, is perfect legaal.”
“En precies dat is het probleem”, vindt Laurens. “De drempel op een nieuwe vennootschap op te richten, is heel laag. Je hebt geen bekwaamheidsattest nodig, geen startkapitaal, en in het eerste anderhalf jaar moet je nog geen jaarrekening neerleggen. Als je snel gelden wil verschuiven, is dat een heel goede manier. De oprichting van een vennootschap is niet te weigeren en controle is er nauwelijks of komt met grote vertraging.”
Om korter op de bal te kunnen spelen, vraagt de justitie in haar gezamenlijke Honderdpuntenplan dringend versterking voor de KOIM, zodat de repressieve werking naar behoren kan gebeuren én ook de geschrapte preventieve werking weer opgepikt kan worden. De vier Nederlandstalige ondernemingsrechtbanken van ons land vragen unisono om meer middelen, manschappen en een verbeterde software.
