De Antwerpse chemiesector gaat door een crisis. Doordat de energiekosten in Europa een pak hoger liggen dan elders, hebben fabrieken moeite om competitief te blijven en lijken de grote chemiemultinationals Europa steeds meer links te laten liggen. Het voorlopige dieptepunt kwam vorige week, toen BASF aankondigde zeshonderd banen te zullen schrappen in Antwerpen
Kommer en kwel dus, maar woensdag kwam er een positieve noot. SynPet Technologies, een Turks bedrijf met hoofdkwartier in Brussel, gaat in de haven een gloednieuwe fabriek bouwen voor de recyclage van plastic afval. Het bedrijf investeert 300 miljoen euro en belooft meer dan honderd directe jobs. De installatie zou jaarlijks tot 250.000 ton afval verwerken.
Amper een maand geleden opende er nog een plasticrecyclagefabriek in de haven: Plastics2Chemicals van Indaver, het afvalverwerkingsbedrijf van de familie Huts. Die installatie recycleert bijvoorbeeld yoghurtpotjes en vleesschaaltjes met een chemisch proces, waardoor ze worden afgebroken tot hun oorspronkelijke bouwstenen en opnieuw kunnen verwerkt worden tot dezelfde potjes en schaaltjes.
Alternatief voor nafta
Maar SynPet wil nog een stap verder gaan. Het bedrijf ontwikkelde een nieuw proces op basis van water dat onder hoge druk en op hoge temperatuur afval afbreekt en omzet tot een gloednieuw circulair alternatief voor nafta. Dat is een belangrijke grondstof voor de petrochemie op basis van aardolie.
Ook uniek is dat de installatie afval zal kunnen verwerken dat te vervuild is voor andere vormen van mechanische of chemische recyclage. “Die afvalstromen worden vandaag vooral verbrand, of komen op stortplaatsen of in de oceaan terecht”, zegt CEO Cem Özsüer.
Lees ook: BASF Antwerpen schrapt 600 banen
SynPet werkt al dertien jaar om de nieuwe technologie op punt te stellen. Een demonstratiefabriek in Istanbul draait al sinds 2016. In Antwerpen komt de eerste echt commerciële fabriek.
Dat SynPet voor België zou kiezen, was al bekend sinds 2022. Aanvankelijk zou de fabriek in Genk komen, maar uiteindelijk koos SynPet toch voor de Antwerpse haven. Zo zit het bedrijf dichter bij de afnemers van het recyclageproduct, de petrochemische cluster in de haven, en kan de aanvoer van afval vlotter verlopen.
Niet alleen de locatie werd bijgesteld, ook het investeringsbedrag ging stevig omhoog: in 2023 was er sprake van 100 miljoen euro, nu zegt SynPet 300 miljoen te gaan investeren. “Aanvankelijk planden we een fabriek die 300 tot 400 ton afval per dag zou verwerken, maar we besloten die capaciteit op te trekken naar 750 ton per dag”, zegt Özsüer. “Dat is de beste hoeveelheid om onze kosten te optimaliseren.”
Het zal niet moeilijk zijn om zo veel plastic afval te vinden, zegt Özsüer. “De aanvoer komt van over heel Europa, van Noorwegen tot Italië. Veel van dat vervuilde afval ging in het verleden naar andere delen van de wereld, maar sinds vorig jaar is het verboden om het buiten de EU te exporteren. Er is dus een tekort aan verwerkingscapaciteit in Europa.”
Spanningsveld
Voor de aanvoer van afval helpen de Europese regels dus een handje, maar dat doen ze ook voor de afname van het product van de fabriek. Een steeds groter deel van de grondstoffen voor nieuwe plastics moet namelijk circulair worden. Bovendien liggen er wetten klaar die de recyclage-activiteiten in raffinaderijen zouden beperken, waardoor die grondstoffen moeten aankopen bij een bedrijf als SynPet. “De strenge EU-wetgeving is in ons voordeel”, zegt Özsüer.
Het havenbedrijf moet het midden vinden tussen de steun voor de gevestigde chemiebedrijven, die strijden tegen de EU-wetten, en het aantrekken van nieuwe spelers die kunnen ontstaan ten gevolge van diezelfde wetten. “Er is een spanningsveld”, geeft de CEO van Port of Antwerp-Bruges, Jacques Vandermeiren, toe.
“Daar houden wij ons als havenbedrijf buiten. Volgens mij biedt de overstap naar duurzaamheid en circulariteit meer kansen dan problemen. Het enige dat wij aan Europa vragen, is dat ze dit soort projecten niet belemmeren: geef de ruimte om nieuwe dingen te proberen en ga pas verbieden als een project toch schadelijk blijkt te zijn.”
De vergunningsaanvraag is enkele maanden geleden ingediend, SynPet hoopt midden volgend jaar te kunnen starten met bouwen. De fabriek komt op een terminal van Euroports langs de Noorderlaan.
