Miko stelt meer dan 1.300 mensen tewerk in België en elf andere landen. Het is een koffiebranderij die koffie verkoopt aan kantoren, scholen en andere organisaties. In België werken zo’n driehonderd mensen, de rest is voornamelijk in Nederland, Engeland, Scandinavië en Centraal-Europa aan de slag.
Miko, de afkorting van Michielsen Koffie, is ouder dan België. Toch is het bedrijf nog altijd voor 55 procent in handen van nakomelingen van de stichter. De rest van de aandelen staat op de beurs. Daar hebben we het straks nog over. Maar eerst dus die familiezaak.
Hoe komt het dat Miko na 224 jaar nog altijd eigendom is van de nazaten van de stichter?
Frans Van Tilborg: “Omdat mijn grootvader Frans Michielsen al zijn broers, zussen, neven en nichten heeft uitgekocht en de aandelen dus weer bij één familietak heeft gebracht. Maar hij had tien kinderen, waardoor de aandelen intussen alweer versnipperd zijn. Elk jaar komen we eind september met een honderdtal familieleden samen. Dat is altijd rond de sterfdag van mijn grootmoeder. We houden het familiebedrijf dus in ere. Mijn moeder was één van haar kinderen. Mijn neef Karl Hermans zal me op 1 januari 2026 opvolgen als CEO. Hij is een zoon van een van de zusters van mijn moeder.”
Waar komen de bonen waar jullie in Turnhout koffie van branden, precies vandaan?
“Vooral uit Brazilië, Peru, Vietnam, Centraal-Amerika en nog enkele andere landen, bijvoorbeeld in Afrika. Ze worden verscheept naar de Antwerpse haven en van daar komen ze tot bij ons. Van de bonen uit Peru wordt ons duurzame merk Puro gemaakt. Puro maakt 30 tot 40 procent van onze omzet uit.”
Miko is een financieel gezond bedrijf dat doorgaans winst maakt, maar in de eerste helft van 2024 hebben jullie een verlies van 11 miljoen euro geleden.
“Dat komt omdat we een waardevermindering van 20 miljoen euro hebben moeten slikken op de verkoop van Sas, een koffiebedrijf uit Beerse. We hadden dat bedrijf in 2021 gekocht omdat het een fabriek had die even verouderd was als de onze en omdat het zich op supermarkten richtte, waardoor we aan risicospreiding dachten te doen.”
Waarom was het aantrekkelijk om een oude fabriek te kopen?
“We willen met Miko in Turnhout een nieuwe fabriek bouwen. Als we één nieuwe fabriek in de plaats van twee verouderde fabrieken – die van Sas en die van Miko dus – kunnen zetten, biedt dat schaalvoordelen. Maar we hebben pech gehad. Vier maanden nadat we Sas hadden gekocht, is de oorlog in Oekraïne begonnen. De energiekosten zijn daardoor enorm gestegen. En voor het branden van koffie heb je veel gas nodig. Maar we konden die gestegen kosten niet doorrekenen aan de supermarkten. Er is echt heel weinig mogelijk op die markt. Bovendien zaten we nog met andere kostenstijgingen, zoals de loonkosten. We hebben vorig jaar dan maar beslist om Sas tegen een serieuze minwaarde te verkopen aan de Nederlandse investeringsmaatschappij Nimbus. Het verlies is nu geleden. We kunnen weer verder. Onze basisactiviteiten doen het wél goed.”
Jullie verkopen de koffie die in Turnhout wordt gebrand aan kantoren. Na corona zijn veel meer mensen thuis gaan werken. Dan wordt er toch veel minder koffie op kantoor gedronken?
“Ja, dat klopt. We zitten in een krimpende markt. In Nederland verbruiken onze bestaande klanten bijvoorbeeld 20 procent minder koffie dan voor corona. In België is het iets minder erg, omdat we veel kleine ondernemingen als klant hebben. En die passen meestal minder thuiswerkdagen toe. Maar het goede nieuws is dat Miko nog altijd groeit in die krimpende markt. We winnen klanten bij omdat we een sterk verkoopteam hebben en omdat we overnames doen. In mijn vijfentwintig jaar aan de top van dit bedrijf heb ik al meer dan dertig bedrijven overgenomen. Soms zijn dat hele kleine koffiebedrijven en soms is dat een groot bedrijf, zoals Maas in Nederland.”
Jullie hebben Sas verkocht. Gaan jullie nu nog een nieuwe fabriek voor Miko alleen bouwen?
“Ja, maar dat is een moeilijk verhaal. Eigenlijk had die fabriek er al moeten staan. Ik heb de bouw eerst uitgesteld door corona, daarna door de vertragingen in de leveringen van goederen die het gevolg waren van corona en daarna is dus het hele Sas-verhaal gekomen. Daarbovenop zijn er ook nog vertragingen in de vergunningsaanvraag. Het proces om in Vlaanderen een vergunning te krijgen, is rampzalig. Het is ongelooflijk. De industrie wordt zwaar tegengewerkt door de regelgeving en door de manier waarop die wordt toegepast.”
Hoe gaat dat dan concreet?
“We worden geconfronteerd met een eindeloze berg papierwerk. Inhoud is dikwijls minder belangrijk dan vormgeving. Het is frustrerend voor ons, omdat we heel bekwame specialisten inschakelen om onze vergunning zo goed mogelijk op te maken en het dan toch nog vastloopt in de administratie. We hebben dat ook met onze windmolen meegemaakt. Die heeft meerdere honderdduizenden euro gekost aan adviseurs.”
Aan adviseurs?
“Ja. We hebben meer dan 200.000 euro gespendeerd om heel de administratieve mallemolen te doorlopen. De vergunningsaanvraag voor zo’n windmolen kost veel meer tijd en geld. We hebben dan nog het geluk gehad dat die er twee jaar na onze vergunningsaanvraag stond. Ik ken collega’s die er tot elf jaar op hebben moeten wachten. Als je een windmolen wil zetten, moet je altijd een gigantische cirkel van mensen overtuigen dat alles wel correct is. Ik begrijp dat een onderzoek nodig is, maar nu loopt het de spuigaten uit. We hebben bijvoorbeeld in kaart moeten brengen hoe groot de kans is dat een vleermuis tegen onze windturbine vliegt. Maar hier in de buurt staan al tien windmolens. Dat onderzoek naar die vleermuizen is dus al tien keer gebeurd. Waarom moeten wij dan opnieuw een specialist betalen om dat allemaal te onderzoeken?”
Lees ook: Miko wint voor tweede jaar op rij Fairtrade Frontrunners Award
Wanneer komt de nieuwe fabriek er?
“Ik hoop dat de spade eind dit jaar in de grond gaat. In dat geval zou ons nieuwe magazijn in de tweede helft van volgend jaar klaar moeten zijn. De bouw van onze nieuwe branderij zal meer dan twee jaar duren. De opening is dus hopelijk voor 2028.”
In die nieuwe fabriek zouden jullie de koffie branden met honderd procent groene energie.
“Ja, wij gaan onze windturbine gebruiken om dat te doen. Nu verkopen we de energie van onze turbine aan andere bedrijven. We hebben de energie zelf niet nodig. Maar in onze nieuwe fabriek gaan we koffiebranden met groene windenergie. We zijn de eerste koffiebranderij ter wereld die dat gaat doen. We doen dat met een nieuwe technologie die we gaan toepassen in samenwerking met het Duitse bedrijf Probat.”
Miko Koffie stelt mensen tewerk in elf Europese landen en Australië. Het is algemeen geweten dat de loonkosten in België torenhoog zijn. Voelen jullie dat verschil met andere landen?
“Ja. Onze werknemers in het buitenland hebben in 2023 geen loonsverhoging gekregen omdat de economie het niet goed deed. In België hebben we toen door de automatische loonindexering 10 procent opslag moeten geven. Die kostenstijging kunnen we niet doorrekenen aan onze buitenlandse klanten. Die begrijpen niet dat wij onze lonen zo sterk hebben laten stijgen. Daar komt nog eens bij dat de algemene perceptie is dat wij onze mensen geen opslag hebben gegeven, omdat er niks boven op de index is bijgekomen. De opslag was nul procent boven op de index. Maar die index is 10 procent! Dat heeft een grote impact op onze resultaten.”
Begin volgend jaar treed je af als CEO. Je bent dan vijftien jaar CEO geweest en nog eens tien jaar de rechterhand van de vorige CEO, als gedelegeerd bestuurder. Waarom ga je stoppen?
“Het heeft alleszins niets met de beurskoers te maken. Eigenlijk zijn er twee redenen. De eerste reden is dat ik ruimte wil geven aan een nieuwe CEO, die frisse ideeën in het bedrijf kan brengen. Ik wil me niet vastklampen aan mijn functie. Mijn neef Karl is ook al 51 jaar. Ik wil hem de tijd geven om zijn ideeën vorm te geven. De tweede reden is dat ik een tijd geleden een zware operatie heb moeten ondergaan. Ik heb toen enkele weken in het ziekenhuis gelegen. Ik heb daar veel nagedacht en ben tot de conclusie gekomen dat ik het vanaf mijn zestigste rustiger aan wil doen. Dit jaar word ik 60. Het is dus tijd om dat voornemen waar te maken. Maar ik blijf wel actief in het bedrijf. Ik ga bijvoorbeeld de internationale relaties blijven verzorgen.”
