De techniek is bijna af. “Toch negentig procent”, zegt de Nederlandse industrieel ontwerper Peter van de Graaf. Hij schat dat “binnen enkele maanden” de eerste klinische proeven kunnen beginnen met een revolutionaire nieuwe vorm van anticonceptie. Een minuscule sluis die aan het begin van de eileiders wordt geïnstalleerd, dat is het idee. Of een kraantje, zo kan je het ook zien. Dat je dan “open” of “dicht” kan zetten naargelang je klaar bent om voor kinderen te gaan of niet.
In het Máxima Medisch Centrum in Eindhoven gaan de eerste proeven binnenkort van start. Nog niet bij vrouwen die kinderen willen krijgen, wel bij vrouwen van wie de baarmoeder om medische redenen moet worden verwijderd. Zij gaan dan een half uur eerder naar de operatiekamer, zodat de gynaecoloog de sluisjes kan inbrengen om te zien hoe dat loopt. Bij de operatie die dan volgt om de baarmoeder te verwijderen, gaan ook de sluisjes er weer uit. Dat is een eerste “test”.
Lange weg
“We hebben sowieso nog een lange weg te gaan vanwege de strenge medische regelgeving”, zegt Van de Graaf. “Daardoor duurt het wel nog vijf jaar voor we dit op de markt kunnen brengen.” Maar toch is het enthousiasme groot. “Ik denk wel dat de kans groot is dát we het ook effectief op de markt brengen.” Van de Graaf gaf tien jaar geleden zijn job op als techniekdocent aan een school in Zwolle om zijn bedrijf Choice op te richten, intussen zitten ze al een stuk verder in de ontwikkelingsfase.
We hebben sowieso nog een lange weg te gaan vanwege de strenge medische regelgeving. Daardoor duurt het wel nog vijf jaar voor we dit op de markt kunnen brengen.
Peter van de Graaf, industrieel ontwerper
Waarom zou je een sluisje “installeren” in je eileider als je ook de pil kan nemen? “Ik ben destijds met dit plan begonnen omdat ik schrok van de cijfers rond zwangerschappen”, zegt Van de Graaf. “Veertig procent van alle zwangerschappen wereldwijd zou ongewenst zijn: 25 procent resulteert in abortus, vijftien procent in kinderen die ongewenst ter wereld komen. Dat zijn zeer hoge cijfers.”
Synthetische hormonen
Er zijn nochtans veel types van voorbehoedsmiddelen, maar die hebben hun beperkingen, zegt Van de Graaf. Het gebruik van de pil is bijvoorbeeld al een aantal jaar in dalende lijn. Hormoonmoeheid zou daar één van de voornaamste redenen voor zijn: vrouwen willen geen synthetische hormonen meer in hun lijf. “Die tendens leeft hier in Vlaanderen inderdaad ook”, zegt Isabelle Dehaene (UZ Gent), gynaecoloog en woordvoerster van de beroepsorganisatie van gynaecologen. “Dat is iets wat vooral onder invloed van Tiktok en social media gebeurt bij meisjes en jonge vrouwen.”
“Er is veel ontevredenheid over de huidige mogelijkheden”, zegt Van de Graaf. “We spreken eigenlijk nog altijd over dezelfde pillen die al zestig jaar niet veranderd zijn.”
We spreken hier over iets wat niet groter is dan een rijstkorrel, maar het is een uitgekiend stukje techniek. Prachtig in zijn eenvoud.
Jurgen Adriaensen, Absolem
Kraantje
Met zo’n sluisje of kraan in de eileiders zou je tot anticonceptie komen die volgens Van de Graaf “hormoonvrij, pijnvrij, zorgeloos en omkeerbaar” is. Hij heeft heel Europa afgezocht naar bedrijven die het apparaatje kunnen helpen maken. Het ingenieursbedrijf Absolem uit Turnhout springt bij. “Wij moeten een manier vinden hoe we er hier miljoenen van zouden kunnen produceren zonder dat het een fortuin kost”, zegt Jurgen Adriaensen van Absolem. “Dat is moeilijker dan het lijkt: we spreken hier over iets wat niet groter is dan een rijstkorrel, maar het is een uitgekiend stukje techniek. Prachtig in zijn eenvoud.”
De sluis bestaat uit klepjes en een veertje. De gynaecoloog moet het vaginaal inbrengen tot aan het begin van de eileider met een katheter, snijden of opereren is dus niet nodig. Als de klep daarna een duwtje krijgt, valt hij in het slot.
Gezocht: 50.000 keer 50 euro
Daar kan dus geen spermatozoïde meer voorbij dan. Maar hoe krijg je het systeem open en dicht? “Ook dat zou in eerste instantie met behulp van een katheter kunnen door een gynaecoloog of huisarts”, zegt Van de Graaf. In een latere fase zou er draadloze bediening kunnen komen. “Dan moet je een specifieke antenne bouwen die je op je buik moet leggen en waarmee je dan het kraantje open of dicht zou kunnen zetten.”
Misschien kan een vrouw gewoon zelf het klepje bedienen dan? “In theorie zou dat kunnen, maar dat lijkt een dure methode”, zegt Van de Graaf. Het is het voornaamste probleem in heel dit project: financiële middelen verzamelen. “Het is een probleem waar veel start-ups op dit moment mee kampen”, zegt Van de Graaf. “Met ons bedrijf zoeken we vijftigduizend mannen of vrouwen die allemaal gemiddeld 50 euro willen doneren of investeren. Met de 2,5 miljoen die dat zou opbrengen, zouden we alweer een eind verder kunnen.”
