Techlink is de Belgische beroepsfederatie van alle mogelijke bedrijven die actief zijn rond energietransitie. De Techlink Awards belonen sinds vorig jaar ondernemingen die een bijzonder project hebben gerealiseerd. Er zijn drie categorieën. Het project in het kasteel de Merode won de award in de categorie Renovatie. Daarbij wordt de vraag gesteld op elke manier en met welke technieken men het energieverbruik van een bestaand gebouw drastisch heeft gereduceerd.
“De installatie van een warmtepomp in een nieuwbouw is ondertussen ingeburgerd”, weet Stijn De Jonge van het Leuvense ingenieursbureau EXTRAQT. “Hetzelfde doen in een bestaande woning maakt de uitdaging al wat groter maar als de vraag komt om een systeem te voorzien in een kasteel uit de 14de eeuw wordt het pas echt boeiend.”
Het kasteel de Merode werd tot voor kort verwarmd met aardgas. Een combinatie van gasketels en een warmtekrachtkoppeling. De warmte wordt vervolgens verdeeld via een netwerk van voornamelijk gietijzeren radiatoren. Wie zich bij de boomende energieprijzen van vorig jaar zorgen maakte over het verwarmen van de eigen bescheiden woning, kan zich voorstellen welke rekeningen de bewoners van het kasteel de Merode boven het hoofd hingen.
“We speelden al langer met het idee om na te gaan hoe we natuurlijke energie konden gebruiken om de energiefactuur van het kasteel te drukken”, verklapt Simon de Merode. “Toen de prijzen een dik jaar geleden door het dak gingen, besloten we om er echt werk van te maken. Het kasteel verwarmen is een noodzaak. Niet zozeer omdat wij er wonen, maar vooral om het gebouw in stand te kunnen houden. Ook als er bijvoorbeeld tijdens Kerstmagie veel bezoek komt, moet het aangenaam zijn in het kasteel.”
De plaatsing van een klassieke warmtepomp op basis van lucht en water was geen optie. Noch qua uitzicht, noch qua rendement was dit compatibel voor het kasteel dat historisch erfgoed is. Geothermie, waarbij basiswarmte uit de bodem wordt gehaald, was een mogelijkheid maar erg duur voor het benodigde vermogen. Bovendien moest men om met de bronleiding in het kasteel te geraken de slotgracht overbruggen. Daarom viel ook deze mogelijkheid af
Na het uitvoeren van een haalbaarheidsstudie werd gekozen voor een warmtepomp met aquathermie. Het water in de slotgracht rond het kasteel vormt daarbij de basis. Stijn De Jonge legt uit hoe het werkt. “In de slotgracht hebben we warmtewisselaars opgehangen. Hiermee onttrekken we de energie die natuurlijk opgeslagen is in de vijver.
“Deze warmte komt via een gesloten systeem en een leidingwerk van zo’n 100 meter lang in de warmtepomp van het kasteel terecht. Die pomp gebruikt elektriciteit en de warmte uit de vijver om van energie op te wekken waarmee het water dat door de radiatoren stroomt op te warmen en zo voor een aangename binnentemperatuur zorgt.”
Bij zachte temperaturen en als het water in de slotgracht opwarmt, zal de warmtepomp optimaal werken. “Maar de voorbije maanden hebben we gezien dat het systeem ook blijft werken als de temperatuur van de bovenste laag van het buitenwater nauwelijks boven het vriespunt zit. De winst zit in het gegeven dat het veel minder energie vraagt om water via de warmtepomp op te warmen dan met stookketels en aardgas.”
Over het concrete bedrag dat Simon de Merode investeerde in de installatie treedt de prins liever niet in detail. “Je moet zo’n dossier bekijken in de functie van terugverdientijd. Bij normale prijzen en een normaal verbruik praten we over zeven à acht jaar. Als je rekent met de prijzen van pakweg een jaar geleden zou de installatie zich al na drie jaar hebben terugbetaald. Deze installatie was qua omvang een primeur voor ons land en het blijft toch altijd afwachten of de theorie ook in de praktijk werkt, maar dat verloopt prima.” Omdat de warmtewisselaars op de bodem van de slotgracht liggen, zie je er ook niets van.
De aquathermie is maar één van de inspanningen die de familie de Merode levert om de energiekosten te beperken. “We zijn het kasteel beter aan het isoleren en hebben de voorbije jaren onder meer de oude ramen vervangen door ramen met dubbele beglazing. Zeer binnenkort gaan we het magazijn dat we bezitten uitrusten met zonnepanelen. De opbrengst van deze panelen kunnen we terugkoppelen naar het kasteel. Het kasteel zelf uitrusten met zonnepanelen is geen goed idee. Er is de cultuurhistorische waarde en het is ook geen goed idee om zonnepanelen te gaan leggen op eeuwenoude houten constructies.”
Simon de Merode onderstreept dat bij al deze inspanningen kan doen mede door de opbrengst van de massaspektakels van Historalia. “Ik vind dat zeer belangrijk. Mensen komen naar de voorstellingen om een aangename avond te beleven, maar ik dezelfde adem dragen ze bij aan het in stand houden van historische patrimonium. Ook, en voor ons niet het minste belangrijke, de natuur deelt in de winst. Door minder op de traditionele manier te verwarmen sturen we 50 procent minder CO2 de lucht in dan vorig jaar.”
