Robin 2 kopie

Gevangenis dreigt voor bedrijven die niet rapporteren over duurzaamheid

De Europese richtlijn die bedrijven verplicht om te rapporteren over hun inspanningen qua duurzaamheid, schiet zijn doel volledig voorbij. De zogenaamde CSRD is véél te complex, duur en niet te controleren. Wie het niet of fout doet, riskeert in sommige landen een gevangenisstraf. Robin Bruninx, oprichter en bestuursvoorzitter van energie-adviesbureau Encon, pleit in een opiniestuk voor gezond verstand.

“Internationaal staan de kranten er al enkele dagen bol van: politici uit zowel Duitsland als Frankrijk pleiten voor het terugschroeven van de rapporteringsverplichtingen van bedrijven rond duurzaamheid. Opvallend, want net op dit moment zijn heel wat bedrijven hun eerste CSRD-rapport aan het afwerken om later dit voorjaar te publiceren”, weet Robin Bruninx.

Ter herinnering: Europa verplicht beursgenoteerde bedrijven om vanaf 2025 te rapporteren over hun duurzaamheidsimpact en -inspanningen over 2024. Het schreef daarvoor de CSRD-richtlijn uit, wat staat voor Corporate Sustainability Reporting Directive. De opdracht? Het financieel jaarverslag uitbreiden met een duurzaamheisrapportering en eveneens laten controleren door de bedrijfsrevisor/auditor. De volgende jaren komen ook de andere ondernemingen aan bod. In 2026 dienen de grote ondernemingen met een omzet boven de 50 miljoen te rapporteren over het jaar 2025. Een jaar later weer een nieuwe reeks bedrijven.

1.250 datapunten…

“Het was met deze richtlijn de ambitie om de verduurzaming in Europa te versnellen”, stelt Bruninx. “Maar een aantal politici zien nu wat wij als duurzaamheidsexperts elke dag ervaren: De CSRD schiet zijn doel voorbij. Dat heeft drie redenen. Ten eerste is CSRD een complex verhaal als je er zelf wilt aan beginnen. Een bedrijf moet bepalen welke van de 1.250 (!) datapunten uit de richtlijn voor zijn werking van toepassing zijn. Voor een gemiddeld bedrijf zijn dat er zo’n 400-tal. Het zorgt ervoor dat je in een recordtijd veel data moet verzamelen om te staven waar je staat en welke evolutie je doormaakt.”

5% van de omzet?!

“Bijgevolg – en dat is de tweede reden – zijn de kosten zeer groot. GraydonCreditSafe sprak in een onderzoek eind vorig jaar over een investering van gemiddeld 3 à 5% van de jaarlijkse omzet voor de Belgische bedrijven om te voldoen aan de minimumvereisten die CSRD voorschrijft. Dat levert een totaalbedrag van ruim 38 miljard op. De leveranciers van bedrijfsdata voegden eraan toe dat heel wat KMO’s dat geld eenvoudigweg niet hebben. Die 38 miljard gaat uiteraard niet enkel over de kosten voor rapportering, maar ook die kosten zijn bijzonder hoog. Voor een bedrijf gaat het om gemiddeld 250.000 à 500.000 euro voor het opmaken van een duurzaamheidsstrategie, datapuntenselectie en het opmaken van een duurzaamheidsverslag gecombineerd met de controle. Geld dat niet in duurzaamheidsinitiatieven kan geïnvesteerd worden.”

Controleurs weten het ook niet

“Komt daar nog bij – zo kom ik bij de derde reden – dat de auditors die deze rapporten moeten goedkeuren, nog geen vergelijkingspunten hebben en de ervaring over duurzaamheid nog dient opgebouwd te worden. Het is onontgonnen terrein waarop ze zich wagen. Gevolg? Er zijn grote verschillen tussen de diepgang van de controle en de bijhorende kosten.”

Moet CSRD dan op de schop? “Absoluut niet”, vindt Robin Bruninx. “Het idee erachter is zeer goed: zorgen voor de nodige transparantie inzake duurzaamheidsinspanningen en voor een kader voor benchmarking. Het moet gewoon eenvoudiger en pragmatischer. Dat begint bij minder datapunten. De rapportering bestaat uit 10 thematische standaarden (denk aan klimaatverandering, circulaire economie en biodiversiteit, maar ook sociale thema’s zoals eigen personeel en medewerkers in de waardeketen). Laten we per standaard maximaal 10 tot 20 datapunten bepalen, die voor (zowat) elk bedrijf belangrijk zijn en geef de bedrijven tijd om matuurder te worden. Zo komen we tot de essentie.”

“Daarnaast moet de controle ook minder doorgedreven”, vindt de bestuursvoorzitter van Encon. “Ik pleit zeker niet voor laksheid op het vlak van duurzaamheid want dat leidt tot greenwashing, maar we moeten bedrijven ook enige bewegingsvrijheid geven. En dan helpt het niet als op foute rapportering boetes tot 5% van je omzet (zoals in Duitsland) of gevangenisstraffen (zoals in Frankrijk) staan.

Tot slot heeft het geen zin de rapportering jaarlijks te controleren. Duurzaamheidstrajecten en de implementatie van projecten lopen over meerdere jaren en zijn per definitie gericht op de lange termijn. Door een controle over een periode van twee of drie jaar kunnen de kosten aanzienlijk verlaagd worden. Deze maatregelen zorgen ervoor dat kosten van de verplichte rapportering dalen. Het vrijgekomen budget kan vervolgens worden geïnvesteerd in duurzaamheidsprojecten, waardoor bedrijven sterker en efficiënter worden. Het draait om de juiste volgorde: eerst verduurzamen, dan rapporteren. Helaas lijkt het nu omgekeerd.”

Het ging tot nu toe vanzelf

“Trouwens… wij helpen bedrijven al 23 jaar met verduurzamen – daar hebben we geen compliance voor nodig gehad. We hebben keer op keer bewezen dat investeren in ecologische en sociale projecten geen kost is, maar juist een opbrengst. Het versterkt de winstgevendheid van bedrijven, waardoor ze opnieuw kunnen investeren in duurzame projecten. Zo ontstaat een opwaartse spiraal van duurzame groei, waarin economische vooruitgang en maatschappelijke impact elkaar versterken.

Dat lijkt met de huidige aanpak van CSRD in het gedrang te komen… Duurzaamheid en winstgevendheid gaan hand in hand – als je de volgorde maar goed hebt.”