De Verklaring van Antwerpen moest vorig jaar het startschot symboliseren van het herstel van de Europese concurrentiekracht – een industriële renaissance als het ware. Een jaar later heeft de Europese Commissie een reeks plannen voorgesteld die de decarbonisatie en de competitiviteit van onze industrie moeten versterken. Men wil onder meer de staatssteunregels aanpassen en administratieve verplichtingen verminderen.
Dat de Europese industrie, en zeker de chemie, in moeilijk vaarwater zit, is al lang geen geheim meer. In 2024 sneuvelden er meer dan duizend jobs in de Belgische chemiesector. Heel wat bedrijven draaien vandaag niet op volle toeren. Sommige produceren bijvoorbeeld alleen maar op momenten dat er veel zonne- of windenergie beschikbaar is.
De industriële bedrijven zien over het algemeen drie grote problemen: de energiefactuur, de regelgeving en een gebrek aan innovatie of investeringen. In de Verenigde Staten ligt de gas- en elektriciteitsprijs bijvoorbeeld een pak lager dan hier. Landen als China subsidiëren producten zoals staal dan weer rijkelijk.
Klimaatdoelen
De internationale CEO’s die vorig jaar in Antwerpen aanwezig waren, gaven toen, en ook woensdag, aan dat het heel moeilijk is om alle klimaatdoelen te behalen zonder de economische groei te fnuiken. Daarnaast vreest men nog steeds dat landen vervallen in een subsidierace die een gelijk speelveld zou verhinderen.
“De Clean Industrial Deal moet barrières wegwerken die onze bedrijven tegenhouden”, wist Von der Leyen. Tal van CEO’s hoorden het haar graag beloven, maar zijn niet zeker of het genoeg zal zijn. “We hopen uiteraard dat het genoeg is”, zegt Ivan Pelgrims, CEO van Evonik Antwerpen. “Voor ons is de situatie echter heel moeilijk. De laatste tien jaar hebben wij grote besparingsoperaties moeten uitvoeren. Onze site draait momenteel op 75 procent van de capaciteit. Al jaren hebben we geen zicht op verbetering – het is echt heel erg gesteld, vooral door de hoge prijs voor aardgas.”
Bedrijven zoals Evonik hopen dat ze de financiering voor nieuwe ontwikkelingen niet alleen moeten dragen.
Wake-up call
“De nieuwe Europese commissie is hard aan het werk”, stelt Yves Bonte, voorzitter van Domo Chemicals. Domo Chemicals is een bedrijf met hoofdkwartier in Gent en grote sites in Duitsland en Frankrijk. “De verklaring vorig jaar in Antwerpen, dat was een ‘wake-up call'”, zegt Bonte. “Het gevoel van urgentie was aanwezig, maar vergeet niet dat het een verkiezingsjaar was. De nieuwe commissie bouwt vandaag vooral verder op het zogenaamde Draghi-rapport.”
Toch ziet Bonte nog heel wat hindernissen. “We moeten van al die verklaringen en ideeën overgaan naar implementatie”, zegt hij. “Europa moet vooral vertrouwen tanken. We hebben een grote interne markt. Laat onze fabrieken onze consumenten bedienen.”
Concreter
Of dat vertrouwen er daadwerkelijk is in Brussel, wordt hier en daar met een korrel zout genomen. Geert Van Poelvoorde, CEO van de Europese tak van ArcelorMittal, spreekt woensdag van een “tweede stap”. “Ik zie goede zaken, maar het moet concreter, het is te vaag en er is niks uitgewerkt”, aldus Van Poelvoorde. Net als veel collega’s ziet Van Poelvoorde het Europese actieplan als een “erkenning van het probleem” en een “begin van de oplossing”.
“Er is een businessplan nodig voor zaken zoals decarbonisatie, voorlopig zien we dat niet”, aldus nog Van Poelvoorde. Een stap in de goede richting dus, maar de tijd dringt. De komende weken zullen bedrijven zoals ArcelorMittal samenwerken met de Europese Commissie om zaken uit te werken.
