De federale overheid trekt jaarlijks 130.000 euro uit voor een leerstoel over vermindering van sociale fraude en dumping, een primeur in ons land. Er wordt vijf laar jang onderzoek mee betaald door Yves Jorens, die in 2018 nog in het nieuws kwam omdat Ryanair-baas Michael O’Leary hem ‘dubieus’ noemde. De Gentse professor had het problematische statuut van jonge piloten bij lagekostenmaatschappijen aangekaart.
De expert noemt het bedrijf donderdag niet bij naam, maar omschrijft wel de moeilijkheid om sociale wetgeving af te dwingen in de luchtvaart, waar verschillende instanties beter moeten samenwerken. Het wordt een prioriteit tijdens de leerstoel: in kaart brengen hoe politie, de verschillende inspectiediensten (sociale maar ook andere bv. fiscale, of economische… ). en alle betrokken actoren beter kunnen samenwerken. En dat in alle sectoren van de economie.
Wantoestanden
Jorens ziet een duidelijke toename van het fenomeen, zoals de wantoestanden bij pakjesleveranciers of economische uitbuiting op de Borealiswerf. Maar ook constructies die in principe legaal zijn, zoals onderaanneming, kan bij een doorgedreven aaneenschakeling tot een verdamping van aansprakelijkheid leiden, zegt Jorens. “Bovenaan zegt men dan: ‘ik wist dat niet'”.
Ook domiciliefraude valt binnen het onderzoeksdomein. “We moeten de samenwerking met het buitenland bekijken”, klinkt het. Het gaat dan voornamelijk om data-uitwisseling. “En niet enkel van sociale gegevens, ook gegevens uit het kadaster.”
“Privacy”
De aanpak is broodnodig maar ook precair omwille van privacygevoeligheid. “Dat is een zeer heikel punt”, klinkt het. “Sommige EU-lidstaten sturen geen gegevens onder het mom van privacy. Dat wordt een moeilijk juridisch probleem.” Toch is een ongeremde uitwisseling ook niet altijd wenselijk. “Het kan niet de bedoeling zijn dat sociale en fiscale inspectie ongeremd gegevens gaan uitwisselen. In bepaalde gevallen kunnen er inperkingen zijn.”
Buitenlandse werkkrachten zorgen soms voor oneerlijke concurrentie door de verschillen in sociale wetgeving. “De Europese markt heeft veel voordelen. Die mag je niet afschaffen, laat ons daar duidelijk over zijn. Maar er zijn regels nodig om de handhaving van de Europese regels te versterken. Het is geen verhaal van Belgen tegen buitenlanders, maar van het controleren van allerlei constructies die via het buitenland lopen.”
Beter samenwerken
De sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst richt de leerstoel op aan de UGent om de komende vijf jaar alle soorten van sociale fraude en dumping in kaart te brengen en te onderzoeken hoe de vele inspectiediensten in ons land beter kunnen samenwerken. Want Jorens vindt niet dat het antwoord op elk probleem bij fraudebestrijding moet zijn: “We moeten meer inspecteurs hebben”, maar ook: “hoe kunnen we onze regelgeving beter opstellen?”
Want ook daar schuilt een valkuil. “Er is heel wat wetgeving die niet gemakkelijk te controleren is. En wetgeving die niet gehandhaafd kan worden, is slechte wetgeving. We kunnen regelgeving verbeteren zodat controle in de toekomst wél mogelijk is. ” Ook de gevolgen van nieuwe wetgeving kunnen door de leerstoel voorspeld worden.
De Gentse universiteit zal in overleg gaan met alle betrokken actoren, zoals de FOD WASO (Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg) en de SIOD (Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst), die de alle sociale inspectiediensten coördineert en ondersteunt. Er zal samen worden gewerkt met de Franstalige Brusselse universiteit ULB.
