Tegen half februari moet netbeheerder Elia zijn leveranciers uitsluitsel geven. Komt de bestelling voor omvormers en kabels voor gelijkstroom voor het energie-eiland er, ja of nee? De kostprijs ervan is immers zwaar uit de hand gelopen. Volgens de laatste schattingen zou die oplopen tot 7,5 miljard euro, die in de nettarieven voor consumenten zou worden verrekend.
Het ziet er nu naar uit dat Elia die bestelling van gelijkstroominfrastructuur voorlopig niet zal laten doorgaan. “Wij denken dat de markt oververhit is. We zitten op een piekmoment. Leveranciers vinden dat ze hogere marges kunnen aanrekenen omdat ze aan het maximum van hun capaciteit zitten”, zegt CEO Bernard Gustin van Elia Group.
Minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) vindt dat anderhalf miljard in de offerte voor het gelijkstroomgedeelte niet kan worden gerechtvaardigd. “Het lijkt erop dat de leverancier een buitensporige en onaanvaardbare risicopremie toepast”, zegt ze. Ze vraagt aan de Europese Commissie om een onderzoek op te starten naar de praktijken van de leveranciers.
Vertraging
Het uitstel van de aanbesteding betekent dat een van de drie windparken voor de Belgische kust niet gebouwd kan worden. Het zou namelijk op die gelijkstroomkabels worden aangesloten. Ook de Nautiluskabel, een onderzeese verbinding met Groot-Brittannië die via het energie-eiland zou passeren, kan dan voorlopig niet worden gelegd.
Die projecten zouden er tegen 2032 moeten komen, maar lopen al minstens drie jaar vertraging op. Elia hoopt de contractuele voorwaarden te kunnen verlengen die zijn afgesproken met de leveranciers. Maar Elia’s plaats in de wachtrij gaat hoe dan ook verloren. Het bedrijf zal bij een nieuwe bestelling opnieuw achteraan moeten aansluiten.
“Dit alles is ook een boodschap aan de markt”, zegt Gustin. “Als ook andere netbeheerders dit doen, kunnen we misschien straks tegen betere voorwaarden contracten tekenen. Alleen weten we dat vandaag niet. We kijken wel wat er gebeurt.” Wat daarin ook meespeelt, zijn de gevolgen van de beslissing van de Amerikaanse president Donald Trump om niet langer in hernieuwbare energie te investeren.
Alternatieven?
Het uitstel schept ruimte om aan een alternatief te werken. Elia zegt verschillende opties te overwegen. Het belangrijkste alternatief bestaat erin dat maar twee van de drie voorziene windparken worden gebouwd, en dat de Nautiluskabel rechtstreeks van het Britse naar het Belgische vasteland wordt getrokken.
Als voor dat alternatief wordt gekozen, dreigt er wel nog meer uitstel. De tijd die de technische uitwerking, vergunningen, aankopen, en onderhandelingen met Groot-Brittannië in beslag zal nemen, schat Elia op vijf jaar.
Dat heeft gevolgen voor de elektriciteitsbevoorrading. Er zou dan een windpark van 1,4 gigawatt verloren gaan en de aanleg van de Nautiluskabel zou flink wat vertraging oplopen. Eerder berekende Elia dat dit een verlies zou betekenen van 800 megawatt in bevoorradingszekerheid. Dat is het vermogen van een gascentrale.
Aan het uitwerken van een nieuw project zijn uiteraard meer onzekerheden en risico’s verbonden die er niet zijn bij de huidige plannen, waarvoor al contracten zijn onderhandeld. “Wij voelen ons nochtans comfortabel wat de energiebevoorrading betreft”, zegt Frédéric Dunon, ceo van Elia Transmission Belgium. “We hebben nog tijd om dit op te lossen.”
Eiland blijft
Het energie-eiland zelf, dat in aanbouw is, staat niet ter discussie. “Het is uitstel, geen afstel”, zegt Gustin. “Zonder offshore-energie kan Europa nooit klimaatneutraal worden”, klinkt het ook. “Vroeg of laat komt er een hoogspanningsnet in de Noordzee. Zonder het eiland zijn we niet klaar om daarin een rol te spelen.”
De aanbeveling moet nu besproken worden met de energieregulator Creg en met de federale regering die in de maak is.
De gevolgen voor toekomstige nettarieven zijn nog niet bekend. Door het schrappen van een deel van de investeringen zouden in principe de toekomstige nettarieven minder moeten stijgen dan gevreesd.