“Het is positief dat lokale besturen werk gemaakt hebben van de uitvoering van hun investeringsplannen, wat uiteraard ook ligt aan het feit dat 2024 een verkiezingsjaar was. Na een recordjaar in 2023, zagen we in 2024 nog steeds een relatief gezonde basis die inmiddels wel flink onder druk staat door fiscale verschuivingen en toegenomen uitkeringen en pensioenlast”, aldus Bert Gijsels, partner BDO Public Sector.
Solide basis
Voor West-Vlaanderen komt het gecumuleerd budgettair resultaat – de beschikbare middelen, zeg maar – uit op 853 miljoen euro, of 697 euro per inwoner. In recordjaar 2023 lag dat nog op 942 miljoen euro, of 773 euro per inwoner. Daarmee haalt West-Vlaanderen het hoogste resultaat van alle provincies. Over heel Vlaanderen bedroegen de beschikbare middelen 3,46 miljard euro, 11% minder dan in 2023. Bert Gijsels: “Dit brengt ons terug op het niveau van 2022. Nog steeds een vrij solide basis, maar wel een situatie waarin goed budgetbeheer cruciaal is.”
Financieel gezond?
Een andere, belangrijke graadmeter voor de financiële gezondheid van de openbare besturen is de liquiditeitsratio. Een ratio die boven 1 ligt, geeft aan dat de lokale besturen hun financiële verplichtingen op korte termijn relatief comfortabel kunnen nakomen. Een ratio boven 3 is eigenlijk ‘te goed’ en is vaak een indicator dat er optimalisaties nodig zijn. Dat was ook het geval voor West-Vlaanderen waar in 2023 de liquiditeitsratio nog wat hoog lag, op 3,08. In 2024 wisten de West-Vlaamse steden en gemeenten de ratio naar een ‘gezondere’ 2,57 te brengen.
West-Vlaanderen was ook koploper qua investeringen. In 2024 gaven de lokale besturen samen 631 miljoen euro uit, ofwel 515 euro per inwoner, het hoogste cijfer van Vlaanderen en ruim boven het Vlaamse gemiddelde van 415 euro per inwoner. Ook de realisatiegraad lag met 71% hoger dan het Vlaamse gemiddelde (66%).
Dit terwijl de uitstaande leningen van de West-Vlaamse steden en gemeenten in 2024 quasi stabiel bleven tegenover 2023. In totaal ging het om een bedrag van 1,87 miljard euro of 1.530 euro per inwoner, tegenover 1.517 euro een jaar eerder. Bert Gijsels: “Ondanks de toegenomen investeringen bleef de leningslast nagenoeg op hetzelfde niveau, met als gevolg dat het beschikbaar budgettair resultaat wel daalde.”
Stresstest
“De uitdagingen die op de besturen afkomen, kan je beschouwen als een stresstest voor hun financiële gezondheid,” zo erkent Bert Gijsels. “Enerzijds staan de inkomsten onder druk, onder andere door het regeerakkoord dat ervoor zorgt dat de inkomsten uit de personenbelasting zullen stagneren tegen 2030. Neem daar nog bij dat de beperking van de werkloosheid in de tijd meer van hun inwoners richting OCMW gaat brengen en dat de pensioenlast in de lift zit, dan weet je dat er realistische budgettering noodzakelijk is. Daarnaast moeten ze hun eigen werking ook verduurzamen en digitaliseren om aan Europese normen en verplichtingen te voldoen. Een context waarin analyses van het patrimonium en het dienstenaanbod in de toekomst relevanter zijn dan ooit.”
