De Verenigde Staten en China zijn bezig met een agressief rondje touwtrekken – diplomatiek, militair, technologisch, economisch en financieel. Aan de ene kant de VS, onze historische bondgenoot die ons redde en steunde tijdens twee wereldoorlogen en de Koude Oorlog. Aan de andere kant China, een land met een gigantische interne markt, economische groei en een groeiende dominantie op veel gebieden. Europa kijkt bezorgd naar de groeiende rivaliteit, maar is blind voor één belangrijk detail: Europa is het touw.
De oplopende spanningen tussen de VS en China zetten de huidige wereldorde op losse schroeven. Het is duidelijk dat ze steeds meer op een echte ramkoers zitten. Het doel van de VS is helder: China moet ingedamd worden. Op alle mogelijke vlakken. De afgelopen decennia had het Westen gehoopt dat meer handel en welvaart zouden leiden tot meer onderling begrip en een vrijer China. Het draaide uit op het tegendeel.
Dankzij vrijhandel en eenzijdige Westerse openheid kon China uitgroeien tot de tweede economie ter wereld en een technologische en militaire grootmacht. Het ziet er bovendien naar uit dat de spanningen tussen de VS en China nog een tijd zullen blijven oplopen. Zo is een forse houding tegenover China bijvoorbeeld nog het enige waarover Democraten en Republikeinen het eens zijn.
Voor Europa komt hiermee een einde aan drie decennia van onbezorgde voorspoed en vrede. Die was eenvoudig opgebouwd. Onze defensie hadden we uitbesteed aan de Verenigde Staten, we hadden toegang tot goedkope energie en konden van twee economische walletjes eten: zowel bondgenoot Amerika als snelgroeiend China was een volwaardige partner. Die tijd is voorbij: we worden gedwongen om te kiezen.
“Technologisch tellen we te weinig mee. In de top 100 van grootste technologiebedrijven staan vandaag 9 Europese bedrijven tegenover 62 Amerikaanse.”
Sommigen in Europa hopen nog op een positie middenin. De Franse president Macron heeft het de afgelopen maanden dan ook vaak over “strategische autonomie”. Of met andere woorden: zelf onze eigen koers varen en op onze eigen benen staan. Zonder hulp van de VS en zonder te afhankelijk te zijn van China. De pijnlijke boodschap is dat Europa daar vandaag op geen enkele manier toe in staat is. Niet militair, economisch of technologisch.
Militair is Europa vandaag een dwerg – kijk alleen al naar het conflict in Oekraïne. Zowat 75% van de totale militaire steun aan dat land is afkomstig van de VS. Of met andere woorden: zonder hulp uit Amerika was Oekraïne vandaag al een Russische provincie. Zonder serieuze defensie kunnen we onmogelijk onze belangen wereldwijd gaan verdedigen. Op de VS hoeven we ook niet lang meer te rekenen. Die oriënteren zich binnenkort helemaal op het indammen van China. Europa zal een grote militaire inhaalslag moeten maken als het echt wil meetellen.
Economisch hebben we ondertussen ook de rol moeten lossen van de VS. De Amerikaanse economie groeit al jaren structureel sneller dan de Europese en zal die voorsprong nog verder uitbouwen. De Europese bevolking zal de volgende decennia namelijk krimpen terwijl die in de VS blijft groeien.
Technologisch kunnen we vandaag evenmin op eigen benen staan – al is het alleen al maar omdat we voor microchips afhankelijk zijn van het buitenland. Uiteraard hebben we sterke technologiebedrijven, maar die tellen wereldwijd te weinig mee. In de top 100 van grootste technologiebedrijven staan vandaag 9 Europese bedrijven tegenover 62 Amerikaanse.
“Laat dit een wake-upcall zijn om energie-onafhankelijker te worden, ondernemerschap te stimuleren, te investeren in eigen cruciale industrieën en innovatie sneller te vertalen in bedrijven en jobs.”
De conclusie is duidelijk. Europa is op vandaag niet in staat om een echt onafhankelijke koers te varen. Daarvoor staan we op te veel vlakken te zwak. Maar dat betekent niet dat we ons daarbij moeten neerleggen. Integendeel. Het moet een wake-upcall zijn om wél te werken aan strategische autonomie. Dat kunnen we doen op heel wat vlakken.
Dat doen we door fors te investeren in onze defensie – een verdubbeling van de budgetten dringt zich op. Door meer handelsakkoorden af te sluiten met gelijkgestemde landen. Door energie-onafhankelijk te worden. En als dat niet gaat, door meer invloed te krijgen in grondstofrijke landen. Door aan machtspolitiek te doen. Door ondernemerschap te stimuleren. Door te investeren in eigen cruciale industrieën – van microchips over meststoffen tot mondmaskers. Door meer werk te maken van Europese integratie en een eengemaakte kapitaalmarkt. Door innovatie beter en sneller te vertalen in ondernemerschap, bedrijven, jobs en welvaart.
Het moge duidelijk zijn: dit wordt een titanenwerk van lange adem. Maar we hebben geen andere keuze. We bevinden ons vandaag in een verandering van tijdperk. Doen we niks, dan wacht ons alleen geleidelijke verarming, groeiende polarisatie en toenemende internationale irrelevantie. Hoog tijd dat Europa wakker wordt en dat beseft. Tot het zover is, zal ons economisch en maatschappelijk lot bepaald worden door de onderlinge verhouding tussen de VS en China. Tot die tijd is Europa het touw.
