Vlamingen in de Wereld (VIW) begeleidt iedereen die tijdelijk of permanent naar het buitenland wilt verhuizen. “Wat de reden ook is: de liefde, pensioen, het werk, of een eigen zaak beginnen. ‘Vlamingen zijn middenstanders’, wordt wel eens gezegd, en die ondernemende kant verliezen ze ook niet in een ander land”, zegt Koen Van der Schaeghe.
Na een twintigtal jaar bij VIW kent hij er verschillende: avontuurlijke landgenoten die, aangestoken door het ondernemersvirus, de wijde wereld introkken. Zoals de 26-jarige die begin jaren negentig vol ambitie naar Centraal-Europa verkaste en dertien jaar later aan het hoofd stond van een bedrijvengroep met negenhonderd mensen en een jaarlijkse omzet van 150 miljoen euro. Of de jonge Bruggeling die al aan zijn tweede techbedrijf toe is in Thailand. Belgische investeerders hadden gewaarschuwd dat hij en zijn medevennoten te vroeg waren met hun idee om een platform te bouwen waarmee kmo's hun zakenreizen makkelijk konden beheren. Dus vertrokken ze in 2015 naar Azië, waar de markt het snelst groeide. Met succes.
Slimme zelfstandigen zijn dan weer niet blind voor de aantrekkingskracht van Belgische chocolade. Van Dubai over Tokio tot New York: overal valt ons ‘bruine goud’ in de smaak. In Zuid-Afrika ging een pas afgestudeerde chocolatier van vijftig jaar jong de uitdaging van haar leven aan en doet ze nu samen met wijnhuizen aan food pairing van wijn en chocolade. Zelfs een bakkersopleiding in avondonderwijs kan de kiem van buitenlands succes betekenen. De ene sinds 2012 in Australië, de andere sinds 2016 in Zweden: allebei zelfstandige bakkers met vast clientèle voor hun Belgische broden.
Het zijn zulke verhalen die tot de verbeelding van elke ondernemer spreken. Maar succes is lang niet iedereen gegeven en komt er al zeker niet vanzelf. Op dit moment zijn er in het buitenland zo’n 500.000 Belgen bekend bij de consulaire posten, met jaarlijks ruim 30.000 nieuwe vertrekkers. Maar evengoed zijn er elk jaar dik 20.000 die terugkeren naar ons land.
De impact van een sprong naar het buitenland is niet te onderschatten. Niet op ondernemersvlak en zeker niet op privévlak. Dus wie de droom koestert, kan maar beter deze vijf lessen van VIW-directeur Koen Van der Schaeghe in acht nemen.
LES 1: Bezint eer je begint
“Een onderneming opstarten is bij velen die naar het buitenland verhuizen niet de enige drijfveer. Ze willen ook een ander en liefst beter leven: de zon, een mooiere omgeving, een rustiger ritme. Maak het daarom voor jezelf eerst heel helder: wat wil je precies veranderen in je leven en moet je daarvoor naar het buitenland gaan?”
“Elders ondernemen is zeker een enorme uitdaging als je hier nooit ondernemer bent geweest. Veel mensen dromen van hun eigen bed & breakfast, maar als je geen enkele horeca-ervaring hebt, kan je er maar beter twee keer over nadenken. Een emigratie heeft niet alleen veel praktische, maar ook emotionele consequenties. Wees eerlijk met jezelf én met je partner. Stapt zij mee in je zaak of moet zij daar zelf op zoek naar een job?”
LES 2: Voorbereiding is alles
Hoe vermijd je dat een buitenlands avontuur uitmondt in een financiële en emotionele kater? “Ondernemers zijn per definitie optimisten, het glas is bij hen meestal halfvol”, zegt Van der Schaeghe. “Dat is geen slechte eigenschap als je naar het buitenland gaat, want je botst er toch tegen een aantal muurtjes. Door op voorhand voldoende info in te winnen, kan je heel wat van die muurtjes omzeilen.”
“Het begint al met de keuze van je land. Zelfs ondernemen in Frankrijk, Duitsland of Scandinavië kan een heel andere manier van werken betekenen. Als je naar de kaart kijkt van Belgen in het buitenland, zie je een olievlek die het dikst is in onze buurlanden en dan uitdeint. Buiten Europa spreken de Verenigde Staten en Canada het meest tot de verbeelding als emigratielanden, Australië en Zuid-Afrika zijn ook populair.”
“Als je binnen Europa blijft, is de impact meestal goed verteerbaar, zeker in onze buurlanden. In Canada of Australië is het dan weer niet zo vanzelfsprekend om als ondernemer te starten. Je hebt het juiste visum nodig, vaak veel financiële middelen, je moet bewijzen dat je lokale mensen aan het werk zet, enzovoort. Het voordeel is dat de werkcultuur daar niet zo veel verschilt van de onze. In Afrikaanse en Aziatische landen is dat een heel ander verhaal en veel minder evident.”
“Waar je ook belandt, de grote uitdagingen zijn dezelfde. De taal, cultuur, fiscale regimes, douaneregels, juridische kwesties, de gezondheidszorg: allemaal aspecten waar je je weg in moet vinden door je grondig te informeren én door te leren van anderen, zoals ervaringsdeskundigen die je op die locatie voorgingen. In het buitenland krijgt alles een extra dimensie. Alledaagse zaken die je in België probleemloos kunt regelen omdat je ze van jongs af hebt geleerd of omdat je een goed netwerk hebt, kunnen elders net heel moeilijk zijn.”
“Nog een tip: zorg dat je belangrijke en officiële documenten ook digitaal ter beschikking hebt, online of op een usb-stick die je bij je draagt. Diploma’s, identiteitsdocumenten, een bewijs van goed gedrag en zeden, geboorteakten van je hele gezin: er kan op onverwachte momenten naar gevraagd worden.”
LES 3: Niet elke onderneming is succesvol
“Positieve verhalen hoor je heel gemakkelijk, mensen komen er heel graag mee naar buiten. Maar de medaille heeft twee kanten. Er zijn zeker ook negatieve verhalen, mensen bij wie het zakelijke avontuur op een mislukking uitdraait, die heimwee krijgen, spijt hebben van hun keuzes of het allemaal veel rooskleuriger hadden ingezien.”
“Besef ook dat ze in het buitenland lang niet altijd zitten te wachten op die Belg met zijn kleine of grotere onderneming. Je komt al met een zekere achterstand in die maatschappij, je hebt geen lokale rugzak. Omgekeerd kan het een voordeel zijn dat je voor een frisse wind op die markt zorgt, maar sowieso heb je tijd nodig om je te zetten. Het is belangrijk om dat op voorhand te bepalen: hoe lang geef je jezelf om break-even te draaien, hoe lang kan je doorgaan zonder in financiële moeilijkheden te geraken? Maak die termijn ruim genoeg.”
LES 4: Blijf jezelf maar wees flexibel
Arbeidsomstandigheden en arbeidsethos: die zijn in elk land anders en vragen grondig onderzoek. “Wat zijn de werktijden, hoe ziet de verlofregeling eruit, welke feestdagen zijn er? En welke werkcultuur heerst er? In België moet je een taak één keer uitleggen, in andere landen soms meerdere keren. In bepaalde culturen is het onbeleefd om nee te zeggen, dus als ze ja zeggen, betekent dat niet per definitie dat ze alles goed begrepen hebben. Ook de hiërarchische verhouding baas-werknemer kan sterk verschillen van land tot land.”
“Realiseer je dat er een bepaalde cultuurshock gaat zijn. Veel aspecten ervaar je pas op het moment dat je er bent en dan merk je ook hoe geprogrammeerd je bent door je eigen cultuur. Met een open en positieve geest naar de lokale gewoonten en gebruiken kijken, is een sleutel tot succes. Je kunt moeilijk verwachten dat iedereen dezelfde werkethiek heeft als wij. Belgische CEO’s zijn trouwens erg gewild in het buitenland. Dankzij hun ervaring, hun zoeken naar consensus, hun talenkennis, opleidingsniveau en werkethiek.”
LES 5: Verbrand geen bruggen
Hoe lang houdt de buitenlandse droom stand? Niemand kan het voorspellen. Sommige kleine zaken groeien uit tot grote ondernemingen, anderen horen na enkele jaren de roep uit het moederland weer sterker worden. “Onze vaste raad is: verbrand geen bruggen. Je weet nooit of je vertrek voor eeuwig is. Blijf contacten onderhouden met het thuisfront en met je professionele relaties hier. Een netwerk onderhouden, dat kan je vandaag ook perfect vanuit het buitenland. Als je dan zou terugkomen, kan je de draad hier weer oppikken.”
