Het in Heerlen ontwikkelde alternatief voor de bibliobus, boek1boek, staat op het punt van landelijk doorbreken. Kern van het concept: basisschoollerlingen bestellen boeken per internet die per koerier worden bezorgd op school. Fred Geelen stond aan de basis van het idee.
“Werk ambtenaar en ondernemer verschilt niet zo veel”
Ruim 40 scholen in de Parkstad zijn inmiddels aangesloten bij boek1boek. Verdere uitrol naar andere plaatsen in Zuid-Limburg en Nederland is gaande. Hieronder een mailinterview met Fred Geelen.
1. Mini-cv van uzelf:
Mijn naam is Fred Geelen (50) geboren in Heerlen, werkend bij multidisciplinaire cultuurinstelling SCHUNCK* te Heerlen als directeur bibliotheek en communicatie.
Mijn métier is het leidinggeven aan de publieke zaak in verandering. Tijdens mijn opleiding aan de Nederlandse Politie Academie te Apeldoorn verscheen de rapportage “Politie in verandering” en waren o.a. de krakers-en kroningsrellen te Amsterdam. Een nieuwe tijd diende zich aan. Bij de politie in Tilburg heb ik ‘eerst t traditionele vak geleerd en daarna de omslag gemaakt naar de regionale politie met een generale en integrale taakstelling. Een nieuw politieteam werd opgezet en de samenwerking met relevante buitenwereld (woningcoorporaties, jongeren- en welzijnswerk en verslavingszorg) georganiseerd.
Bij de gemeente Heerlen werd mijn buitenwereld de binnenwereld van de afdeling welzijn. Daar leidinggegeven aan beleidsmedewerkers en een groot aantal wethouders bediend op, voor de stad Heerlen zware portefeuilles: verslavingszorg en sociale zaken. Toen een nieuwe visie op het lokaal sociaal beleid ontwikkeld en tenslotte t cultuurbeleid geactualiseerd.
Met mijn nieuwsgierigheid en rechtvaardigheidsgevoel had ik imiddels mijn passie voor leren&ontwikkelen ontdekt en zodoende ook op dat gebied een master (MLD) gedaan bij de TIAS in Tilburg.
Toen ik in 2003 werd gevraagd om bibliotheekdirecteur te worden heb ik eerst even geaarzeld, maar daarna met de wetenschap van de actuele opdracht: “bibliotheek in verandering” bij het instituut voor leren&ontwikkelen enthousiast aan de slag gegaan. Binnen enkele maanden verhuisden we dat jaar nog naar het Glaspaleis te Heerlen en was de Heerlense bibliotheek meteen fors in beweging. De transitie van een introvert instituut naar een extrovert bedrijf was ingezet. Dat hebben we niet meer losgelaten.
Met de komst van Stijn Huijts in 2008 was er ook een goede aanvoerder van de hogere culturele ambitie van Heerlen cq Parkstad gevonden. Sindsdien zijn we met de culturele partijen samen aan het “de-institutionaliseren” en onder de vlag van SCHUNCK* brede cultuur aan het begin van een nieuw paradigma aan het uitvinden.
2. Hoe bent u op het idee gekomen van Boek1Boek?
De Heerlense bibliotheek was al behoorlijk vooruitstrevend.
Het idée van boek1boek stamt ook al uit 2003 toen de oude bibliobus was versleten en wij ons afvroegen of er geen betere manier was om basisschoolleerlingen te bedienen. Met een eerste gemeentelijke bijdrage van 150.000 euro werd de eerste demo-versie ontwikkeld. Met het kiezen voor de domeinnaam www.boek1boek.nu was het product geboren.
3. Moest u destijds veel moeite doen om anderen te overtuigen?
Neen. Binnen de gemeente Heerlen was de bibliotheek (net als de muziekschool) een kleine zelfstandige dienst. Eigenlijk een soort randactiviteit van het grote gemeentelijke apparaat. Dus in die relatieve rust was t fijn werken. Bovendien is de gemeente Heerlen gewoon in voor vernieuwing.
Bij de 8 scholen die we met de bibliobus bedienden, werden een aantal leerkrachten gevonden, die bereid waren om met ons dit idée in de praktijk uit te proberen.
Bibliotheekmedewerkers zijn van nature al heel erg op (betere) dienstverlening gericht en stonden open en klaar om samen aan de slag te gaan. Met mijn politie-achtergrond was ik als leider behoorlijk praktijk- en actiegericht.
4. Wat gaf de doorslag?
Het momentum van het al dan niet investeren in een nieuwe bibliobus samen met de diepe innerlijke overtuiging van enkele collega’s, dat een beter en eigentijdser product voor meer kinderen mogelijk is. Ik was verbaasd door de 'rafellige' relatie tussen bibliotheken en het primair onderwijs.
5. U bent nu aan het uitrollen. Waarom eigenlijk? Anderen kunnen het
toch gewoon kopiëren als ze willen?
Neen. Er is weinig te rollen en heel veel te leren!
Van een pril eerste idée in 2003 tot een volwassen product op de educatieve markt in 2010 ligt een hele wereld. Met diverse aanvullende provinciale subsidies (bibliotheekvernieuwing) en het URBAN-programma was een doorontwikkeling mogelijk. Diverse innovaties op het gebied van ICT, logistiek, collectie, communicatie/marketing zijn doorgevoerd. Het product en onze organisatie heeft inmiddels enkele groei-en leerfasen doorlopen. Niet op de laatste plaats is er heel veel en intensief kennis gemaakt met een ander publiek instituut namelijk basisscholen. Stapsgewijs werd de relatie van kind, leerkracht, directeur tot schoolbestuurder gelegd. We werken inmiddels samen als educatieve partners aan de taal-en leesbevordering van de leerlingen in Parkstad Limburg. Juist door boek1boek wordt het leesplezier van het individuele kind gestimuleerd, zodoende extra gemotiveerd. Samen met een professionele aanpak met en binnen het onderwijs leidt dit tot betere taal- en leerprestaties.
6. U hangt het franchisemodel aan, waarom?
Leren is nodig, maar kost ook veel leergeld en in dit geval zelfs gemeenschapsgeld. Bovendien is de maatschappelijke urgentie groot: bij het onderwijs lopen de taalprestaties sterk terug en bij traditionele bibliotheken daalt t bereik (door t aanbodgericht blijven werken) en moet t (leer-)tempo omhoog.
De tijd van 1001 bloemen bloeien binnen bibliotheken is voorbij. We hebben enkele sterke merken cq producten nodig om zelfbewust en overtuigend binnen te komen bij de diverse klantgroepen en markten. Zeker in de sterke beeldcultuur van vandaag kunnen we leren van de “McDonald”. Als de bibliotheek t kind verleidt en op een slimme wijze een eigen lekker boek verstrekt, worden we niet voor de rechter gesleept (zoals McDonald in Californië) maar dienen we op een innovatieve wijze de publieke zaak.
7. Waarom geen ontslag genomen en als zakenman/ondernemer dit uitrollen?
Natuurlijk lijkt er een grote kloof te zitten tussen ambtenarij en ondernemerschap. Zeker door dit nieuwe kabinet worden deze (voor-)oordelen alleen maar versterkt.
In de werkelijkheid verschilt de agenda, de werkwijze, de zorgen en de successen van de ondernemer en de ondernemende ambtenaar niet zo zeer merk ik tijdens het gesprek op de tennisbaan.
Ik voel me momenteel ondernemer, cultureel ondernemer van de maatschappelijke zaak in vernieuwing.
Graag zou ik als SCHUNCK*, samen met Parkstad Limburg Bibliotheken en de beide onderwijskoepels MOVARE en INNOVO, de stichting “Robin Hood” willen oprichten om de opgebouwde kennis en expertise te behouden en door te ontwikkelen t.b.v. een betere taalontwikkeling in de Parkstad. Juist door de hybride-samenwerking van de publieke en private zaak onstaan nieuwe en extra mogelijkheden.
8. Voelt u zich een Ambtenaar in zaken?
Ja. Dat gevoel is er binnen heel SCHUNCK*, maar dat zie je op meer plekken in het gemeentelijk bedrijf, zoals collega’s betrokken bij het Heerlense “mijnwaterproject” of “Heerlen live”. Overigens meteen een goed idée voor een nieuwe ambtelijke kenniskring. Bij ‘t overheidsdienaar zijn en cultureel ondernemer spelen is extra alertheid nodig, ‘t vaak balanceren en het innovatieve publieke doel scherp voor ogen houden.
9. Kan er volgens u in de 'ambtenarij' nog veel zakelijker gewerkt worden? Graag met voorbeelden.
Natuurlijk. Dat zijn we als gemeente en ook andere overheidstaken aan de burger en belastingbetaler verplicht. Maar dat is ook de persoonlijke drive van vele collega’s.
Het focussen op enkele duidelijke doelen, zoals de herstructurering van enkele wijken van zowel de woningvoorraad en met de nieuwe innovatieve publieke voorzieningen is een mooie uitdaging. Met de gemeentelijke keuze voor de “culturele lente”, groeien in de stad en regio en tussen regio’s nieuwe netwerken. De programmering wordt versterkt, cultuur-educatie verbreed en cultuur- en klantinformatie gebundeld. Met de effectieve steun van een ambtelijke multidisciplinaire taskforce zou t al heel snel een mooie zomer kunnen zijn.
10. Wat kan Schunck/de Heerlense bieb verdienen aan het franchisemodel?
Op de eerste plaats wordt het maatschappelijk rendament enorm verbeterd. Hier in onze regio wordt nu met hetzelfde geld, een veelvoud aan kinderen op een betere en toekomstbestendige wijze bereikt. Door de in Heerlen gemaakte slag kunnen de collega’s in Parkstadverband relatief eenvoudig aansluiten en is er inmiddels een compleet taal-en leesbevorderingsarrangement voor het onderwijs beschikbaar. Door MOVARE en INNOVO wordt deze ontwikkeling omarmd, zodat op deze wijze een betaalbare nieuwe dienstverlening mogelijk is. Bovendien is er op deze wijze een hele intensieve en structurele relatie ontstaan tussen onderwijs en bibliotheken.
SCHUNCK* is niet bedoeld om bibliotheek- cq educatieve diensten over het hele land te leveren. Wel om een innovatieve culturele praktijk te blijven beoefenen.
Als de rest van Nederland dit snel als een waardevolle ontwikkeling oppikt, dan zullen we onze kennis graag overdragen. In Overijssel en Flevoland zijn in november al enkele veelbelovende pilots met boek1boek gestart. Ook onze naaste buren te Sittard en Maastricht zijn geinteresseerd. Na de bibliotheekbeurs van 9 en 10 december a.s. in het MECC te Maastricht weten we meer.
Voorlopig gaat t m.n. om de “innovatie-eer”, maar zullen we ons ook collegiaal en zakelijk opstellen bij de verdere noodzakelijke stappen.
11. Maakt de Ipad-achtigen dit idee weer overbodig?
Neen. De boeken blijven, het boeken verandert!
Het geeft juist nieuwe mogelijkheden om leesplezier op een aantrekkelijke wijze bij de kinderen te krijgen. Juist via het internet hebben wij bij de kinderen het “leesvirus” binnengebracht en het leesplezier vergroot. Door de intensieve band met het onderwijs en de zodoende digitale relatie met alle schoolkinderen ontstaan er juist voor kinderen, scholen, bibliotheken en wellicht andere partijen nieuwe mogelijkheden.
Mijn kinderen Max (16) en Julie (15) lezen met een IPAD nu meer nieuws, dan ze met een krant eerder gedaan hebben. Ik ben een optimistisch mens.
Bron: wijlimburg.nl. Overgenomen met toestemming.
