Welke rol kan of moet de Europese Unie spelen? Dat is de vraag die Geert Bourgeois zich stelt. "De EU is een militaire dwerg, maar heeft één grote interne markt, is de tweede grootste economie en heeft het grootste globale handelsnetwerk - 46 akkoorden met 78 partners", stelt Bourgeois vast. "Doet de EU genoeg binnen haar grenzen en over haar grenzen heen? Neen. De Europese Unie doet te weinig om onze welvaart veilig te stellen."
De gewezen Vlaamse minister-president komt daarom met een voorstel. "De EU heeft een competitiviteitsagenda nodig", vindt hij. "Ze moet meer nieuwe handelsakkoorden sluiten, op zoek gaan naar partnerschappen en meer inzetten op innovatie. De EU speelt een voortrekkersrol in de modernisering en hervorming van de Wereldhandelsorganisatie, maar ze krijgt die helaas nog niet in beweging. Grote landen, de VS op kop, slepen met de voeten. Inzake handelsverdragen is het beleid van deze Commissie teleurstellend. Tot nu toe is alleen dat met Vietnam geratificeerd. Daarnaast is er een akkoord met Nieuw-Zeeland en komt er eindelijk schot in de akkoorden met Chili, Mexico en in het economisch partnerschapsakkoord met Kenia. Akkoorden met Australië, Mercosur en India laten op zich wachten."
Wat met China en de VS?
Het ontbreken van nieuwe handelsakkoorden is nefast, gaat Bourgeois verder. "We hebben niet alleen meer uitvoer nodig die jobs en welvaart creëert, maar ook veel grotere diversificatie van onze aanvoerlijnen in de huidige onzekere wereld", dixit Bourgeois. "De EU wil de grootste omslag ooit realiseren, met name in 30 jaar klimaatneutraal worden, en constateert nu dat China dominant is als het op zeldzame aardmetalen, batterijen, enzovoort aankomt. Zo komen we van de regen in de drop met een nieuwe bedreigende afhankelijkheid voor onze digitale transitie en hernieuwbare energie."
De West-Vlaamse politicus pleit ook voor een sterk(er) partnerschap met de VS. "Op de betrekkingen zit ruis", zo stelt hij vast. "De Inflation Reduction Act (IRA) geeft een ongeziene belasting- en subsidie-impuls aan investeringen in cleantech in de VS. Net als ‘Buy American’ gaat dit de protectionistische toer op. De VS vragen de EU als hun partner (terecht) te stoppen met het uitvoeren van geavanceerde technologie naar China, wat een negatieve weerslag heeft op hoog geavanceerde bedrijven als IMEC en ASML. Maar de IRA slaat serieuze barsten in dat partnerschap. Het ‘Brussels effect’ erodeert. Meer dan ooit is dus een ‘trans-Atlantisch effect’ nodig, waarbij we samen met de VS en het VK standaarden zetten. Maar de Europese Commissie blijft eenzijdig regelgeving produceren voor tech, waarin de Unie absoluut geen marktleider is, zoals voor artificiële intelligentie. De Commissie stelt al haar hoop op de EU-VS-top in oktober, maar de vooruitzichten zijn somber. De EU moet zich assertiever opstellen, zodat de VS het trans-Atlantische partnerschap in alle opzichten honoreert."
Nieuwe agenda nodig
De N-VA pleit steeds volgens Bourgeois al jaren voor een EU-competitiviteitsagenda. "Vandaag schiet de EU eindelijk wakker", stelt hij vast. "Het is cynisch dat de IRA daarvoor nodig was. De EU komt met een reeks maatregelen: versoepeling van de staatssteun (met alle negatieve gevolgen van dien voor kleine lidstaten met minder diepe zakken), de Net Zero Industry Act, de Critical Raw Materials Act en een Soevereiniteitsfonds. Sommige maatregelen zijn goed, maar komen te laat. Andere zijn niet goed. Ondertussen houdt de inflatie aan, stapelen zich - voor het eerst - immense Europese schulden op en dreigen nog nieuwe EU-belastingen, terwijl essentiële hervormingen uitblijven. De Vivaldi-regering gaat daar gedwee in mee."
Vijf maatregelen
Voor Bourgeois is het zonneklaar: de Green Deal had van meet af aan moeten samengaan met een competitiviteitsdeal, met volgende maatregelen.
- Eindelijk de interne markt voltooien. We hebben onlangs 30 jaar interne markt gevierd. Die creëerde 56 miljoen jobs en 9 procent groei. Een voltooiing van de markt (energie, kapitaal, transport en digitale markt) zou nog eens 12 procent groei van het bbp opleveren. Dat alles met een betere handhaving, in het bijzonder van de vrije levering van diensten.
- Meer vertrouwen, veel minder regeldruk. De effectmeting op maat van lidstaten en deelstaten. Vlaanderen is Roemenië niet. Ruimte om te experimenteren, dat nu eindelijk na ons aandringen een eerste aanzet krijgt.
- Snellere vergunningen voor alle investeringen, niet alleen voor die in het kader van de Green Deal.
- Ondubbelzinnige erkenning door de EU dat kernenergie onontbeerlijk is voor de decarbonisatie en energiezekerheid.
- Een shift in het budget. Twee derde van het Europees budget gaat nog altijd naar cohesie en landbouw. Dat laatste zonder dat de boer er beter van wordt. De focus moet liggen op onderzoek en ontwikkeling, innovatieve investeringen en grensoverschrijdende infrastructuur. We hebben nood aan een budget van de 21ste eeuw.
