-Wat te denken van Poetin? Te gek voor woorden? Of moeten we ook begrip hebben gezien het Westen ook veel beloftes heeft verbroken de voorbije decennia?
-Antoon Praet: De historiek van Poetin is al uitvoerig aan bod gekomen, met een hele reeks redenen waarom hij nu tegenover Oekraïne handelt als een compleet losgeslagen gek, en het is ondertussen toch overduidelijk dat hij volledig dol is gedraaid. Dat is ook de reden waarom hij nu begrijpelijk heel de wereld tegen zich krijgt. Begrip hebben met een moordenaar-dictator vind ik totaal misplaatst : van al de regeringsleiders die zich niet houden/hielden aan hun beloftes is Poetin toch zeker de ergste van de laatste 30 jaar. Naast zijn persoonlijkheidsstoornissen ( Napoleon-complex, gefrustreerde KGB-er die als een geslagen hond is moeten vluchten uit Dresden, enzovoort) is hij ook de typische Slavische macho die het woord respect doodleuk geschrapt heeft uit zijn woordenboek ( zoals vele ex-Soviet mensen trouwens). Geen respect voor het woord, geen respect voor contracten/overeenkomsten, geen respect voor mensen, enzovoort. Als je er dan ook nog eens zijn 'roeping' aan toevoegt om het grote Russische Rijk te herstellen, krijg je een zeer explosieve cocktail, wat gezien zijn machtspositie (vooral weinig gecontesteerd ) gevaarlijk is voor iedereen.
-Wat is zijn einddoel, denkt u?
-Antoon Praet: Dit is uiteraard de vraag van 1 miljoen. Mijn inschatting was dat hij vooral gebrand was op de verbinding Krim-Donbas, wat jammer genoeg nu wellicht snel zal gebeuren. De overmacht in de halfweg gelegen havenstad Mariopol is te groot voor het Oekraïnse leger. Poetin heeft twee belangrijke redenen: herstel van de watertoevoer naar de Krim (de Krim is voor 70% afhankelijk van water uit Oekraïne) en de volledige controle over de zee van Azov, zodat daar geen vreemde schepen meer kunnen binnenvaren. Daarnaast dacht ik – foutief – dat hij zijn plan om Oekraïne te schaden zou beperken door steden rond de Donbas en steden zoals Kharkiv of Sumy in het Oosten aan te vallen en deels te vernietigen. Al sinds 2014 is Poetin bezig met Oekraïne zoveel mogelijk schade te bezorgen. Volgens het land zelf heeft hun dat al 280 miljard dollar heeft gekost in de laatste 7 jaren. Maar zoals gezegd, deze vraag kan niet echt beantwoord worden. Poetin is totaal onvoorspelbaar, en sinds de start van de invasie verandert het blijkbaar dagelijks, zelfs per uur. Op dit ogenblik rukt hij van het Zuiden ook op naar het Noorden. Een dramatisch scenario zou kunnen zijn dat hij de rivier de Dnepr ziet als nieuwe grens. Dat hij zich ook heeft voorgenomen het “regime” omver te werpen in Kiev, leek totaal onwaarschijnlijk. Nu kan je de vraag stellen hoe gek kan iemand zijn om te eisen dat een democratisch verkozen president van een ander land moet vervangen worden? Bovendien zijn de argumenten totaal absurd en alleen mogelijk bij een gestoorde man die dringend moet opgenomen worden in een psychiatrische instelling. En voor zij die twijfelen of het wel een democratie is: één van de beste vrienden van Poetin (hij is zelfs dooppeter van de man zijn dochter) zit in het Oekraïense Parlement met zijn Pro Russia-fractie die weliswaar maar circa 10% van de stemmen heeft gehaald. Terwijl Poetin in zijn eigen Doema geen oppositie toelaat. Waar is Navalny ? Waar zijn alle andere oppositieleden?
-Ziet u een uitweg uit het conflict?
-Antoon Praet: In elk geval is het zeker dat de Oekraïners nooit een machtswissel zullen aanvaarden. Ex-president Yanukovich (die een grote gangster was, en dus een goede vriend van Poetin en zijn entourage) werd door het volk verjaagd, en dit is gelukt ondanks het feit dat hij de steun had van het leger, de geheime politie, de politie en toch een deel van de bevolking. Een marionet van Poetin 'installeren' zal dus nooit slagen. Die zou het leger, de politie, de geheime politie en bijna héél de bevolking tegen zich hebben. Hoe kan zoiets functioneren? Moeten er dan permanent 1 miljoen Russische militairen in Oekraïne blijven? Als hij dit plan toch zou willen uitvoeren, kan ik Poetin plechtig verzekeren dat dit zijn tweede Afghanistan wordt. Hij zal te maken krijgen met een echte guerrilla, en dit niet door 1.000 Talibanstrijders, maar door 10 miljoen Oekraïners. Iedereen (of toch de zéér grote meerderheid) haat die knotsgekke dictator uit Moscou al jaren, en met de huidige invasie zal dat niet verbeterd zijn, integendeel. Sinds gisteren worden trouwens ook burger doelwitten aangevallen. Onschuldige burgers worden vermoord door de troepen van Poetin wat uiteraard totaal onaanvaardbaar is en moet gestopt worden.
-Welk standpunt moet de EU innemen?
-Antoon Praet: Uiteraard moet de EU zéér hard optreden. Het is toch ondenkbaar dat er in 2022 zoiets als een invasie of bezetting van een democratisch land door een dictatuur kan gebeuren. Het heeft (te) lang geduurd, maar de huidige maatregelen zijn al een eerste belangrijke stap in de goede richting. Vooral de beslissingen van Duitsland verdienen applaus, want zij zijn het meest afhankelijk van Rusland (niet alleen voor gas, maar ook voor olie en kolen). Met de zogezegde sancties uit het verleden hebben ze in Moskou hartelijk gelachen, maar nu wordt het wat moeilijker: eindelijk gaan de oligarchen, de kleptocraten, de onderdanige ja-knikkers in het Kremlin en de modale Rus ook ondervinden dat de politiek van hun grote leider de kortste weg is naar een catastrofe. De EU moet ook de mogelijkheid geven aan Oekraïne om volwaardig lid te worden, als ze voldoen aan heel wat voorwaarden (dat zal nog wel een tijdje duren), zonder dat daarom nu al over de NATO moet gesproken worden. Ook bepaalde andere landen van de EU zijn nu geen NATO-lid.
-Zet Rusland zichzelf schaakmat op economisch vlak? Of zijn er ook zware economische repercussies voor het Westen?
-Antoon Praet: Zelfs met al het gas (en olie/kolen/graan) is Rusland een economische dwerg met een BNP vergelijkbaar met dat van de Benelux of Spanje. Zonder de inkomsten van Gazprom valt het land stil. Dus als hij de gaskraan dichtdraait, zou dit wel een soort schaakmat kunnen worden. Dit betekent jammer genoeg ook dat wij er allemaal de gevolgen van zullen moeten dragen, maar dat is een kleine prijs voor onze vrijheid. Dat de energie-prijzen hier enorm stijgen is niet alleen het gevolg van de oorlog in Oekraïne. Die prijsstijging is vooral het gevolg van de politiek van de groen-linkse ayatollahs in Europa. Zelfs in Duitsland gaan er nu al stemmen op om de kerncentrales langer open te houden, maar bij ons zal het licht blijkbaar uitgaan. In dit verband zou ik iedereen willen aanraden het boekje hierover van Maarten Boudry te lezen ('Waarom ons klimaat niet naar de knoppen gaat').
-President Zelinski beloofde bij zijn aantreden de corruptie met wortel en al uit te roeien. Is die missie geslaagd, wetende dat Oekraïne bekend en ook wel berucht is voor zijn corruptie?
-Antoon Praet: Die missie is jammer genoeg nog niet geslaagd. Wat ik wél merk (en ik ben toch al 20 jaar aan de slag in Oekraïne) is een geleidelijke verbetering, maar er is nog een lange weg te gaan. Er zijn nog altijd 2 grote problemen die beletten dat het sneller gaat. Eén: omdat er plus minus democratische verkiezingen zijn, zitten alle oligarchen (ook, en vooral de corrupte ) met een fractie in het Oekraïense Parlement, en die kunnen dus alle hervormingen blokkeren, vertragen of afzwakken ( ook de “goede vriend” van Poetin, zeker en vast een man die zijn fortuin “eerlijk” heeft bijeengespaard). Ook de verjaagde ex-president Yanukovich heeft nog invloed, al is hij (met 50 miljard dollar op zak) gevlucht naar … Rusland, waar hij met zijn geroofde buit zéér welkom was. Ik heb al gehoord dat hij een mogelijke kandidaat is om Zelinski te vervangen. Een tweede groot probleem is dat het hele gerechtsapparaat nog altijd corrupt is. Deels uit traditie, maar deels ook omdat ze weinig verdienen en dus wel moeten bijverdienen. En ook niet vergeten dat de Oekraïners de les hebben geleerd in Moskou, dat op vlak van corruptie een 'voorbeeld-land' is.
-Welke belangen heeft u nog in Oekraïne en wat zijn de onmiddellijke gevolgen en de gevolgen op lange termijn?
-Antoon Praet: Op dit moment heb ik 2 activiteiten in Oekraïne: een akkerbouwbedrijf van om en bij de 2.000 hectare en een kleine fabriek voor de productie van spliterwten (net zoals bij ons is erwtensoep een populair gerecht ). Gelukkig liggen beide bedrijven in het Westen van Oekraïne (halfweg tussen Kiev en Lviv), en daar is het op dit moment relatief rustig. Enkel de luchthavens en militaire installaties in de grote regio werden met raketten bestookt op dag 1 van de invasie. Er waren een 4-tal van mijn mensen die in Kiev verbleven, maar zij zijn er gelukkig in geslaagd te ontsnappen voor de zwaarste gevechten begonnen, en die hebben we opgevangen in onze streek. Op korte termijn heb ik dus nog geen zware nadelige gevolgen. Iedereen is wel bang en blijft thuis, terwijl er toch nog wat veldwerk wacht op de akkers. De winkels zijn open, het banksysteem werkt normaal, GSM, tv en internet functioneren ook nog redelijk goed. Op de lange termijn vermoed ik (hoop ik) dat het back to normal wordt, maar met een onvoorspelbare gek die aan de knoppen draait weet ik echt niet wanneer dit zal gebeuren.
-Kan of wil je ook actief hulp verlenen?
-Antoon Praet: We zijn alvast begonnen met steun te verlenen aan het leger (voedsel en geld). Ik ben - net zoals alle Oekraïners - niet van plan onder Russisch regime te vallen, en ik steun dus ook vrijwilligers, die zoals u kon vaststellen op tv of via internet volop bezig zijn met het produceren van cocktails. Neen, niet de cocktails waarvan wij hier nog kunnen genieten in al onze vrijheid, maar Molotov-cocktails. Met mijn Rotary-club Brugge is er al een tijd een plan om het lokale ziekenhuis te steunen met materiaal uit België, maar onder meer door corona zijn de leveringen wat uitgesteld. Sponsors voor dat ziekenhuis of voor steun aan het verzet zijn altijd welkom.
(KC)
