Volgens Turnhoutenaar Toon Otten, die lesgeeft aan de Rotterdamse Hogeschool Inholland, dwingt AI ons om het onderwijs “volledig op de schop” te gooien. © Thabo Xulu

Turnhoutenaar bouwt ‘eigen ChatGPT’, volledig los van Google en Microsoft

Geen dure Big Tech-abonnementen, geen zorgen over privacy en geen data die plots verdwijnt. De Turnhoutse docent-onderzoeker Toon Otten (44) ontwikkelde met zijn team bij Hogeschool Inholland in Rotterdam een eigen AI-taalmodel, volledig los van giganten als Google of Microsoft. Maandag stelt hij zijn 'eigen ChatGPT' voor op het prestigieuze Taaluniecongres in Rotterdam.

Het begon allemaal met een praktisch probleem. “Ik wilde taalvaardigheidslessen maken voor specifieke studentengroepen, zoals onze Caribische studenten”, vertelt Toon Otten, die lesgeeft en onderzoek doet aan Hogeschool Inholland. “Zij spreken vaak al goed Nederlands, maar worstelen met typische struikelblokken zoals ‘de’ en ‘het’, verwijswoorden en uitdrukkingen.”

Aanvankelijk gebruikte Otten de bekende ChatGPT-technologie om taalassistenten te bouwen. Die ‘GPT’s’ werden gevoed met materiaal over de verschillen tussen Nederlands en Papiaments, de moedertaal van veel Caribische studenten. De pilot was een “ongelofelijk succes.” “De assistent is 24/7 beschikbaar, wat de drempel verlaagt. Studenten durfden meer te oefenen en konden zelfs complexe Nederlandse begrippen in het Papiaments laten uitleggen. Dat was voorheen ondenkbaar.”

We lopen achter met ons onderwijs. Het wordt individueler, efficiënter. En vaardigheden zoals goed ‘prompten’, oftewel duidelijke opdrachten geven aan AI, worden cruciaal.
Toon Otten, Docent-onderzoeker aan Hogeschool Inholland

“Eigen ChatGPT, volledig in eigen beheer”

Maar de afhankelijkheid van commerciële platformen bracht nadelen met zich mee. “Privacy was een grote zorg. Wat gebeurt er met de data van onze studenten? Daarnaast zijn er beperkingen voor gratis gebruikers en merkten we dat onze trainingsdata na verloop van tijd gewoon verdwenen. OpenAI beweert dat de info geïntegreerd is, maar ik geloof dat niet”, zegt Otten kritisch.

Soft skills zoals redeneren, communiceren en empathie worden nóg belangrijker. Daarmee zullen mensen het verschil blijven maken.

Toon Otten, docent-onderzoeker aan Hogeschool Inholland

Er zat maar één ding op: de vlucht vooruit nemen. “Met beperkte middelen hebben we iets gerealiseerd waar veel grotere instellingen nog aan werken: onze eigen ChatGPT, maar dan volledig in eigen beheer”, aldus Otten. Het team gebruikte open source-materiaal en zette het op eigen servers. Het resultaat: een uniek, zelfstandig AI-taalmodel. “Wij beheren het hele systeem zelf: opslag, geheugen, updates en privacy. We kunnen de privacy garanderen, het gratis aanbieden en de kennis blijft intact.”

Internationale Interesse

Deze doorbraak, uniek in het Nederlandstalige hoger onderwijs, wordt maandag gepresenteerd op het congres ‘Nederlands Centraal’ van de Taalunie. Maar de blik reikt verder. Otten stelt het project overal in Europa voor, en zelfs in Zuid-Afrika en Curaçao, waar de taalassistenten ook uitgerold zullen worden.

De ontwikkeling toont volgens Otten aan dat we niet lijdzaam moeten toekijken hoe Big Tech de AI-wereld domineert. “We moeten AI begrijpen, ermee leren werken – ik verplicht mijn studenten zelfs – maar ook zélf het initiatief nemen. Wij hebben nu een model dat we voor allerlei toepassingen kunnen inzetten, zonder zorgen over data.” Hij nodigt andere instellingen dan ook uit tot samenwerking. “Als we krachten en middelen bundelen, kunnen we nog veel verder geraken.”

Toekomst van onderwijs

Volgens Otten dwingt AI ons om het onderwijs “volledig op de schop” te gooien. “We lopen achter. Het wordt individueler, efficiënter. En vaardigheden zoals goed ‘prompten’ (duidelijke opdrachten geven aan AI, red.) worden cruciaal. Maar paradoxaal genoeg worden net de soft skills, zoals redeneren, communiceren en empathie, nóg belangrijker. Daarmee zullen mensen het verschil blijven maken.”