De coronacrisis heeft duidelijk een effect gehad op de werksituatie van velen. Zo is er het massaal gebruikte systeem van de tijdelijke werkloosheid, het stijgende aantal faillissementen en het dalende aantal vacatures. De algemene overtuiging is dan ook dat corona enorm hard heeft ingehakt op de arbeidsmarkt. In welke mate klopt dat beeld?
Daling aantal vacatures
Uit de arbeidsmarktcijfers die de VDAB maandelijks publiceert blijkt dat het aantal vacatures wel degelijk een flinke daling kende in vergelijking met februari 2020. “Over heel Vlaanderen gaat het gemiddeld om een daling van 20%. In de provincie Vlaams-Brabant zitten we daar met 21,4% nét boven”, aldus Steve Vanhorebeek. Deze daling is ongeveer even sterk in het arrondissement Leuven als in het arrondissement Halle-Vilvoorde. Maar er zijn ook uitzonderingen. Zo doen enkele sectoren, waaronder de voor Vlaams-Brabant zeer belangrijke logistieke bedrijvigheid op de luchthaven, het zelfs beter dan een jaar geleden.
De algemene daling van het aantal vacatures is geen verrassing. Bedrijven die moeilijkheden ondervonden en een beroep deden op het systeem van tijdelijke werkloosheid schreven immers amper of geen nieuwe vacatures uit.
Lichte stijging aantal werkzoekenden
Weinig verbazend is dat ook het aantal werkzoekenden stijgt. Over het algemeen blijft die toename echter eerder beperkt. “Kijken we naar het Vlaamse gemiddelde, dan zien we een stijging van 3,7% op een jaar tijd. In de provincie Vlaams-Brabant zitten we daar toch wat boven, met een toename van het aantal werkzoekenden met 7,6% in vergelijking met februari 2020”, licht Vanhorebeek toe. Deze stijging is groter binnen het arrondissement Halle-Vilvoorde (+ 9,1%) dan binnen het arrondissement Leuven (+5,6%).
Opvallend is dat de stijging van het aantal werkzoekenden in heel Vlaanderen – en binnen de provincie Vlaams-Brabant nog duidelijker – niet zozeer te wijten is aan een overspoeling van de arbeidsmarkt door nieuwe ‘coronawerklozen’, maar veeleer te verklaren valt door een gebrek aan uitstroom. “Op een aantal cruciale momenten hadden we een enorme stijging in het aantal werkzoekenden verwacht”, aldus Vanhorebeek. “Enerzijds vreesden we een groot aantal ontslagen, maar die golf kwam er voorlopig niet. Daar spelen de overheidsmaatregelen een grote rol in: bedrijven houden werknemers aan boord via het systeem van tijdelijke werkloosheid, in de hoop dat ze met dezelfde ploeg een volledige doorstart kunnen maken van zodra de economie opnieuw op volle toeren draait.” Anderzijds verwachtte Voka tijdens de maanden juni, juli en augustus een toestroom aan schoolverlaters en afgestudeerden, maar ook die bleef uit. “In tegendeel zelfs”, aldus Vanhorebeek. “Opvallend weinig jongeren schreven zich in als werkzoekende. Nieuwe vormen van graduaatsopleidingen – tot vorig jaar nog ‘HBO5’ genoemd – geven jongeren na een beroepsrichting in het middelbaar de kans om verder te studeren. Gezien de toename van het aantal jobs waarvoor hogere vereisten gelden, is dat op zich een goede zaak.”
Opmerkelijk is ook de erg beperkte uitstroom van werkzoekenden, personen die vanuit de werkloosheid een job vonden. Dit gebrek aan uitstroom vormt dan ook een belangrijk pijnpunt.
Toename aantal werkzoekenden met afstand tot arbeidsmarkt
Voor corona waren er binnen Vlaams-Brabant beduidend meer vacatures (35.913) dan werkzoekenden (25.418). Opvallend was dat 80% van de werkzoekenden een zogenaamde ‘afstand tot de arbeidsmarkt’ had – denk daarbij bijvoorbeeld aan mensen zonder de juiste scholing – en dus moeilijk aan een baan geraakt. Dit percentage is de afgelopen maanden helaas nog verder toegenomen.
Een van de verklaringen hiervoor is de inhaalbeweging die veel bedrijven het afgelopen jaar maakten op vlak van innovatie. “Vernieuwing was voor de crisis al een belangrijk thema voor bedrijven. Door corona kwam die innovatietendens wel in een stroomversnelling. Dit resulteert zeker niet altijd in minder jobs, maar wel in jobs waarvoor men op zoek gaat naar hoger en vaak zelfs zeer specifiek opgeleid personeel”, legt Vanhorebeek uit.
Talent volop benutten met Welt
Eens alle sectoren terug aan de slag zijn en er opnieuw ruimte is om personeel aan te werven, wordt het voor bedrijven uiterst belangrijk om alle talenten optimaal te benutten, open te staan voor nieuwe pistes om aan te werven, en sterk in te zetten op onboarding, opleiding en retentie. “De krappe arbeidsmarkt van vandaag vraagt om een aangepaste benadering. Bedrijven moeten gebruik maken van elk talent en de voordelen van zo’n inclusieve aanpak benutten. Daarnaast moeten ondernemingen inzetten op het behouden en verder ontwikkelen van de talenten die ze al in huis hebben”, benadrukt Vanhorebeek.
Ondernemingen die hier werk van willen maken en hun hr-beleid onder handen willen nemen, vinden via Welt – kort voor ‘wendbare loopbanen voor elk talent’ – de nodige begeleiding. Binnen een Welt-traject, dat volledig gratis is, gaan bedrijven aan de slag met de vier bouwstenen die essentieel zijn in de nieuwe, inclusieve arbeidsmarkt: een zelfbewuste en kritische onderneming met een duidelijke strategie en cultuur, een ondersteunende onderneming die vanuit modern leiderschap mensen kan laten groeien, een toegankelijke onderneming met oog voor de werkbaarheid van alle medewerkers, en een toekomstgerichte onderneming die beseft dat innovatie noodzakelijk is maar niet vergeet dat de huidige werknemers niet zomaar meegroeien zonder de juiste ondersteuning en opleiding.
