In 2008 telde Vlaanderen 10.296 speciaalzaken die zich focuste op voeding. Nu zijn dat er nog maar 7.326. Het is een trend die al lange tijd duidelijk is, maar de laatste jaren verdwijnen speciaalzaken steeds sneller. In heel Vlaanderen zijn vandaag bijvoorbeeld nog slechts 367 groenten- en fruitwinkels, dat is meer dan de helft (56 procent) minder dan in 2008.
"De detailhandel heeft het uiteraard al een hele tijd moeilijk", zegt Buurtsuper.be-voorzitter Luc Adries. "Maar we zien voor verschillende branches wel een andere trend. Bakkers, slagers, groenten & fruit en dieetwinkels gaan al jaren achteruit, maar de snelheid waarmee die zaken zijn verdwenen, is fors versneld."
Schuld van de supermarkt
De oorzaak van die trend ligt bij supermarkten, klinkt het. “De kwaliteit van brood in de supermarkt is de laatste tijd enorm geëvolueerd. Supermarkten bouwen bijna een volledige bakkerij in hun zaak, met professionele rijskamers. En heel veel zelfstandige supermarktuitbaters zijn slagers van opleiding. Zij zetten in hun zaak fors in op de slagerijafdeling en verse bereidingen. De consument wordt dus steeds beter bediend in de supermarkt”, zegt Ardies.
“Daarnaast speelt ook het gebrek aan ‘awareness’ in die groep van de detailhandel mee. Het besef dat klanten het niet langer evident vinden om brood bij de bakker en vlees bij de slager te kopen, is bij hen omwille van hun historisch succes te laat of helemaal niet gekomen.”
Toch ziet Buurtsuper nog toekomst voor speciaalzaken, op één voorwaarde. “Zaken die kunnen diversifiëren of echt kunnen uitblinken op het vlak van kwaliteit, zijn wel succesvol”, aldus Ardies. “Maar ze mogen niet in de val lopen van te veel te willen doen, ze moeten zich houden aan hun kernactiviteit. Bakkers die ineens ook verse bereidingen beginnen te maken, zijn voor de consument niet geloofwaardig.”
Sommige branches blijven bestaan
Volgens de studie van Buurtsuper zijn er ook enkele branches die meer geluk hebben. Viswinkels, delicatessenzaken, wijn- en drankenhandels en kaaswinkels zien hun aantallen dan ook wel dalen, maar in mindere mate dan bakkers, slagers of groenteboeren. In die winkels gaat het vaak over meer dan enkel de verkoop van het product en dat is en pluspunt volgens de organisatie. “Prijs is voor veel consumenten slecht één van de bepalende factoren. Als je een correct en authentiek verhaal te vertellen hebt en veel productkennis aan de dag kan brengen, kan je die consument wel overtuigen.”
Tot slot zijn er ook enkele speciaalzaken die de omgekeerde trend meemaken. Chocolade- en snoepwinkels zagen hun aantal met 11 procent toenemen en koffie- en theezaken groeiden met maar liefst 88 procent. “Het succes van dergelijke zaken kan volgens ons ook gekopieerd worden in andere branches”, stelt Ardies. “Een koffiezaak verkoopt niet louter koffie, vaak kan je ook ter plaatse koffie drinken. Ze verkopen daarnaast ook koffieapparaten, allemaal zaken die dichtbij de kern van hun activiteit blijven. Volgens ons is dat ook de manier om een succesvolle zaak uit te bouwen.”
