Naar jaarlijkse gewoonte nam consultant BDO de jaarrekeningen onder de loep van de Vlaamse lokale besturen om een zicht te krijgen op hun financiële gezondheid. Bert Gijsels, partner Public Sector bij BDO, coördineerde de studie. “Het is een feit dat de resultaten onder druk staan, maar gelukkig komt de solvabiliteit van onze lokale besturen nog niet in het gedrang", aldus Gijsels. "Een sterke focus op budgetbeheer is echter wel cruciaal, zeker voor de volgende legislatuur.”
Volgens Gijsels is de impact van de torenhoge energieprijzen en de inflatie duidelijk merkbaar. Want hoewel er een lichte stijging was qua inkomsten met 6,3% hogere opbrengst uit aanvullende personenbelastingen en 4,7% meer ontvangsten uit opcentiemen onroerende voorheffing, klokten de lokale besturen in Vlaanderen voor boekjaar 2022 af op een daling met 6% tegenover 2021 tot 3,389 miljard euro als gecumuleerd budgettair resultaat - het verschil tussen de ontvangsten en uitgaven van het boekjaar aangevuld met het overgedragen saldo van het vorige boekjaar. West-Vlaanderen had het hoogste resultaat met 915 euro per inwoner. Het was vooral de provincie Antwerpen die een moeilijk jaar had in 2022 met een resultaat van 342 euro per inwoner, het laagste van alle Vlaamse provincies.
|
|
2022 | 2021 | ||
| In mio euro | In euro/inwoner | In mio euro | In euro/inwoner | |
| Antwerpen | 635 | 342 | 697 | 378 |
| Limburg | 560 | 641 | 586 | 675 |
| Oost-Vlaanderen | 701 | 463 | 788 | 524 |
| Vlaams-Brabant | 578 | 513 | 625 | 560 |
| West-Vlaanderen | 915 | 756 | 911 | 757 |
Geld goed besteden
Ook voor de autofinancieringsmarge (AFM) – het resultaat dat lokale besturen per inwoner kunnen spenderen zonder dat ze daar externe financiering voor nodig hebben – werd een daling vastgesteld. In 2022 werd voor Vlaanderen een AFM opgetekend van 736 miljoen euro, 32% lager dan 2021. Concreet betekent dit dat de lokale besturen gemiddeld 112 euro per inwoner konden investeren zonder bijkomende financiering, 53 euro minder dan het vorige boekjaar. In West-Vlaanderen was dat zelfs 83 euro minder met 135 euro per inwoner in 2022 versus 218 euro in 2021.
Globaal genomen, hadden 27 besturen een negatieve AFM, ten opzichte van 9 in 2021.
Goede liquiditeit en solvabiliteit in West-Vlaanderen
De eerste indicatoren schetsen dus eerder een onheilspellend beeld van de financiën van onze lokale besturen. Tijd om de alarmbel te luiden? “Het is duidelijk dat onze besturen niet immuun zijn voor de economische uitdagingen van het moment, maar er is zeker geen reden tot paniek” zegt Bert Gijsels. “Er zijn ook nog een aantal andere indicatoren die aantonen dat er gelukkig wel nog een stevige financiële buffer zit bij de Vlaamse besturen. Zo hebben 9 op de 10 besturen bijvoorbeeld een positieve liquiditeitsratio.”
Die liquiditeitsratio (de verhouding tussen wat lokale besturen aan inkomsten vorderen en op hun bankrekeningen hebben staan ten opzichte van hun kortetermijnschulden) zou hoger moeten zijn dan 1. Dat is het geval voor 261 van de 291 besturen. 89 lokale besturen hebben zelfs een ratio die hoger is dan 3. De liquiditeitsratio ligt het laagst in de provincie Antwerpen met 2,30 en het hoogst in Limburg met 3,13. West-Vlaanderen volgt met 3,01%. Ook qua solvabiliteit doet West-Vlaanderen het goed met een solvabiliteitsratio - de verhouding tussen het eigen vermogen en het totale vermogen – van 74,45% in 2022.
| Liquiditeitsratio | Solvabiliteitsratio | |||
| 2022 | 2021 | 2022 | 2021 | |
| Antwerpen | 2,30 | 2,66 | 73,05% | 75,03% |
| Limburg | 3,13 | 3,52 | 74,80% | 75,23% |
| Oost-Vlaanderen | 2,59 | 3,02 | 71,53% | 73,68% |
| Vlaams-Brabant | 2,38 | 2,61 | 70,29% | 71,45% |
| West-Vlaanderen | 3,01 | 3,27 | 74,45% | 76,15% |
| Vlaanderen | 2,64 | 2,97 | 72,71% | 74,27% |
Investeren, met duidelijk oog voor budgetbeheer
Ondanks de volatiele economische context, hebben de Vlaamse lokale besturen hun investeringsplannen doorgezet. In 2022 werd er in totaal 2,319 miljard euro geïnvesteerd, maar liefst 16% meer dan in het vorige boekjaar. Ook het realisatiepercentage oversteeg het niveau van de voorbije jaren. Bert Gijsels: “In 2022 haalden we in Vlaanderen een realisatiepercentage van 55%. Hieruit kunnen we afleiden dat de besturen zelfs in een uitdagende context werk gemaakt hebben van hun investeringsplannen. Hiermee scoren ze zelfs hoger dan de 53% van 2021. Uiteraard blijft dat realisatiepercentage wel een aandachtspunt, maar gezien de context mogen we dit zeker als positief beschouwen.”
De doorgedreven investeringen gaan echter wel gepaard met een lichte toename van de schuldgraad van 3,7% tot 9 miljard euro.
What's next?
Naast de analyse van de jaarrekeningen, deed BDO ook een bevraging bij 90 kaderleden bij openbare besturen. Hieruit blijkt dat zij vinden dat de investeringsfocus voor een goede werking voor de komende jaren moet liggen op digitalisering (47% in de top 3), cybersecurity (46%) en een goed budgetbeheer (39%). Bert Gijsels: “Dat lijkt mij inderdaad een heel pertinente analyse van wat er nodig is om van de volgende legislatuur een succes te maken. Een goed uitgewerkt meerjarenplan en bijhorende budgettaire planning zijn essentieel om goed te kunnen besturen. Op die manier kunnen de nodige stappen gezet worden op het vlak van digitalisering en vergroening.”
Meer info per stad of gemeente: : https://landing.bdo.be/nl/benchmark-steden-en-gemeenten
